Tijd heelt alle wonden. Maar hoe lang duurt het dan precies voordat het oké is om een swastika-trui met kerst cadeau te geven? En wanneer is de dag dat er een Rode Khmer-mok te vinden is naast het koffiezetapparaat op het werk? De houdbaarheidsdatum van misdaden lijkt dan nu toch gevonden te zijn: u moet gewoon wachten tot er een Netflix-serie van gemaakt wordt.
Grote kans dat ook u op uw Facebook-tijdlijn advertenties te zien krijgt van shirts en mokken met Pablo Escobars snufferd erop. Nog groter is de kans dat u er zonder bij na te denken aan voorbij scrolt. Voor de fervente Netflixer zal het echter een moment van herkenning opleveren: het is namelijk merchandise van de hitserie Narcos.
In de Amerikaanse crimeserie staat de oorlog tegen de Colombiaanse cocaïnehandel in de jaren ’70, ’80, en ’90 centraal. Sinds 2015 worden de kijkers verwend met de opmerkelijke acteerprestaties van de Braziliaan Wagner Moura, die de belangrijkste antagonist van de serie vertolkt: de befaamde drugsbaas Pablo Emilio Escobar Gaviria. De op waarheid gebaseerde klopjacht van DEA-agenten Steve Murphy (Boyd Holbrook) en Javier Peña (Pedro Pascal) op ‘The King of Cocaine’ heeft inmiddels twee seizoenen (à tien afleveringen), immense kijkcijfers, en overwegend positieve recensies voortgebracht. Vooral Escobars schietgrage personage blijkt veel fans te hebben.
Zilver of lood
Net als andere populaire series zorgt het overweldigende succes voor een ruim aanbod aan merchandise. Verrassend is echter dat de bolle toet van de topcrimineel Escobar, gepaard met zijn beruchte lijfspreuk ‘plata o plomo’ (zilver of lood: accepteer de steekpenning of krijg de kogel), nu zonder schaamte te vinden is op shirts, petjes, tassen en mokken. Zelfs bol.com is niet vies van een paar ‘Medellín Cartel’-shirtjes in het assortiment.
De illustere praktijken van Escobar en zijn Medellínkartel gingen gepaard met duizenden moordpartijen, talloze terroristische aanslagen, en een drugsoorlog die Colombia ontwrichtte. Zo was de bekende aanslag op de Avianca vlucht 203 in 1989 uitgevoerd in opdracht van een gefrustreerde Escobar. Het tot ontploffing brengen van een commercieel vliegtuig vol burgers, in de hoop een presidentskandidaat om te leggen, is slechts een greep uit het criminele curriculum vitae van de gewelddadige ‘patron’. Weegt de verkoop en het gebruik van Narcos-merchandise anno 2016 dan zwaarder dan Escobars misdaden uit het verleden?
I <3 Osama
Het wekt weinig verbazing op dat het dragen van een FARC-shirt of een I <3 Osama petje negatieve reacties zal veroorzaken. Het aanbod van zulke kleding is tevens beperkt. Dit geldt blijkbaar niet meer voor Escobar en zijn kartel. Narcos ontving veel commentaar dat Escobars personage ‘te charismatisch’ werd afgebeeld. Maar wat als de beste man écht charismatisch was?
Andere beruchte schavuiten spreken natuurlijk ook tot de verbeelding, maar u zult zelden iemand in de metro tegenkomen met een El Chapo-hoodie. Dit lijkt wellicht voor de hand liggend, maar op het moment dat een Netflix-kijker twintig intense uren zit weg te zwijmelen bij aanzicht van Moura en gehecht raakt aan zijn personage, kan dit charisma de misdaden blijkbaar overstemmen. De Amerikaanse gangster Al Capone is ook door zijn talloze charismatische vertolkingen in Hollywood van ‘Public Enemy Number One’ naar opdrukken van goedkope H&M-shirts gegaan.
Onbenul
Opwinden over dergelijke kledij lijkt nauwelijks zinvol. Het is namelijk vooral een kwestie van onbegrip. De velen boze reacties op de Facebookadvertenties vergeten helaas een belangrijk detail: men wil de shirts vanwege hun loyaliteit aan de serie, niet aan de echte Pablo Escobar. Grote kans dat de drager vrijwel niets van Escobar wist voordat de serie ‘gebingewatched’ werd. Doordat de Colombiaanse geschiedenis verder van ons af staat dan de serie, is het niet verwonderlijk dat de gevoelens voor de acteur de overheersende factor is. Escobars misdaden hebben tevens nauwelijks directe invloed gehad op de gemiddelde Netflixkijkende Nederlander. Verhalen over hoe oma cocaïne, verstopt in haar BH, Colombia uit smokkelde zijn zeldzamer in ons kikkerlandje dan verhalen over de Oorlogswinter. Het dragen van een Escobar-shirt laat daarom vooral zien hoe erbarmelijk het historisch besef van de drager is.
Adolfsokken
Voor Colombianen, die na lange tijd eindelijk herrezen lijken te zijn uit de as die Escobars oorlog tegen het Zuid-Amerikaanse land achterliet, is de Netflixserie helaas bijzonder pijnlijk. Moura heeft onbedoeld Escobar verheven tot de status van de antiheld, als een gesnorde Colombiaanse dr. House of Sherlock Holmes. Dat ‘plata o plomo’, een beleid dat het leven van vele Colombianen permanent ontredderd heeft, nu als modestatement gebruikt wordt doet af aan de inspanningen van de Colombiaanse bevolking om de gevolgen van Escobars terreur van zich af te schudden.
De vraag is nu natuurlijk of dit een losstaande casus blijft of dat het een trend voor de toekomst voorspelt. Wordt het cultureel geaccepteerd om Adolfsokken te dragen, op het moment dat er een Netflix-serie aan de man gewijd wordt? Dat klinkt nu ondenkbaar, zelfs na het succes van Der Untergang, maar dat leek het dragen van een misdadig kartelshirt tot twee jaar geleden ook.