‘Peter R. de Vries neergeschoten op straat’ schreeuwen de pushmeldingen op mijn telefoon. Tegelijkertijd krijg ik drie filmpjes doorgestuurd, van drie verschillende mensen. Het is hetzelfde filmpje: op straat ligt een man met een bebloed hoofd. Het onderschrift luidt de naam van de bekende misdaadverslaggever. Waarom krijg ik deze filmpjes doorgestuurd?
Een campagne van het Rode Kruis tegen het filmen van ongelukken zorgt er niet voor dat er minder gefilmd én gedeeld wordt op social media. Dit blijkt ook nu, als binnen enkele minuten na het neerschieten van Peter R. de Vries de eerste beelden al online circuleren. Op foto’s die genomen zijn vanuit woningen in de Lange Leidsedwarsstraat, zie je een aantal mensen rondom het slachtoffer staan. De rest staat op een afstand toe te kijken, sommige met hun telefoon in hun hand. Het zogenaamde bystander effect: hoe meer mensen aanwezig zijn, hoe minder mensen ingrijpen. Als je je verstopt achter je beeldscherm, hoef je niets te doen – al is het in dit geval waarschijnlijk ook verstandig om niet met twintig man rond een zwaargewonde man te staan.
"Ik ben geen politieagent en geen journalist, maar toch belandde het filmpje in mijn galerij."
Waar komt die drang van het delen van deze filmpjes vandaan? Mark Deuze (hoogleraar mediastudies) legt uit dat mensen niet nadenken over hun mediagebruik. Het is gedachteloos scrollen en doorsturen. Laten zien: ‘Kijk, daar was ik bij! Dat had ik kunnen zijn’. Wellicht heeft de politie nog iets aan je beelden en vinden ze daar de gouden tip, een aanwijzing verstopt in de hoek van je smartphonecamera. Ik ben geen politieagent en geen journalist, maar toch belandde het filmpje in mijn galerij. Sensatie op WhatsApp, maar hoe zit het met de familie van het slachtoffer? Het zou je maar gebeuren dat je een filmpje van je eigen man of vader doorgestuurd krijgt, zonder dat de politie eerst kans heeft gezien jou in te lichten. Als echte smartphonezombies denken we niet aan die gevolgen.
Het is vreselijk wat deze man gisteren is overkomen en ik hoop dat hij het redt en dat het recht mag zegevieren. YouTube is inmiddels druk bezig om de video’s van hun platform te verwijderen. Ik volg hun voorbeeld en heb de filmpjes van mijn telefoon verwijderd.