Pieter is begonnen aan zijn uittocht. In 1880 was de naam Pieter volgens het Meertensinstituut in Amsterdam nog de op vier na populairste naam in Nederland. Omstreeks 1950 stond deze naam op de tiende positie in deze populariteitslijst en vandaag de dag redt Pieter nog maar net de top 100. Kortom, Pieter heeft het zwaar. RTL deed daar in oktober een schepje bovenop: ook voor de Zwarte Pieter is in Nederland geen plek meer.
Vorige maand kondigde RTL aan geen Zwarte Piet meer te laten zien op televisie. Hiermee was het startschot voor een nieuwe ronde van de Zwarte Pietendiscussie ingeluid. Het debat, dat vooral wordt uitgevochten op social media, was na het bericht van RTL het trending topic op Facebook en Twitter. Sinds de kunstenaar en activist Quincy Gario tijdens de intocht van Sinterklaas in Dordrecht in 2011, met een ‘Zwarte Piet is racisme’-shirt, protesteerde tegen het uiterlijk van Zwarte Piet, is de discussie aan het eind van elk volgend jaar een nieuwe traditie geworden.
Superioriteitsgevoel Het originele Sinterklaasfeest is een volksfeest dat is gebaseerd op de bisschop van Myra die leefde aan het eind van de 3e en het begin van de 4e eeuw na Christus. De intrede van de goedheiligman, zoals Nederland en België hem tegenwoordig kennen, ontstond pas in de tweede helft van de 19e eeuw. Dit betekent dat het huidige Sinterklaasfeest is gebaseerd op een samenleving uit een tijd waarin zaken als slavernij gebruikelijk waren. Omdat de Nederlandse bevolking in deze periode voornamelijk uit blanke mensen bestond en aan superioriteitsgevoel geen tekort was, is het duidelijk waar het uiterlijk van Zwarte Piet vandaan komt.
Piet Snot Anno 2016 zijn Nederlanders al lang niet meer allemaal blank en is de slavernij al meer dan 150 jaar afgeschaft. Toch heeft Zwarte Piet nog steeds een donkere huidskleur, kroeshaar, en dikke rode lippen. Veel gekleurde Nederlanders worden door dit beeld van Zwarte Piet herinnerd aan het slavernijverleden van hun voorouders. Het figuur in de huidige vorm is discriminerend en polariserend. Op deze manier is het Sinterklaasfeest volgens hen niet voor álle Nederlanders.
Iedere december zitten zij er voor Piet Snot bij. Het eenvoudigweg aanpassen van de discriminerende kenmerken en het creëren van een nieuwe Pietervriend, zou er voor kunnen zorgen dat iedereen kan genieten van het Sinterklaasfeest. Voorstanders van de Zwarte Piet zijn echter van mening dat de Pieterbaas in zijn huidige vorm een essentieel onderdeel is van de Nederlandse Sinterklaastraditie. En deze moet koste wat kost in stand worden gehouden.
Echter, de jaarlijkse wederkering van de discussie geeft aan dat er niet pietluttig moet worden gedaan over het gewicht van dit debat. Bovendien heeft ook een aantal hoge pieten bij de Verenigde Naties zich in 2015 negatief uitgesproken over het traditionele uiterlijk van Zwarte Piet.
Cornelis vs Churandy Men kan zich afvragen of het Zwarte Pietenprobleem voor de tegenstanders van Piet daadwerkelijk is opgelost wanneer het uiterlijk van de knecht van Sinterklaas niet langer over racistische kenmerken beschikt. De oproer rond Zwarte Piet is namelijk een symptoom van een onderliggend probleem. Voorstanders, hoofdzakelijk autochtonen, lijken bang te zijn dat Piet niet aan populariteit verliest door toedoen van Jan, Hendrik of Cornelis, maar door Mohamed, Churandy of Stanley. De Nederlandse cultuur wordt volgens hen te veel onder druk gezet door minderheden uit het buitenland.
De tegenstanders van de traditionele Piet, voornamelijk allochtone Nederlanders, hebben ook buiten het Sinterklaasseizoen te maken met racisme. Denk hierbij bijvoorbeeld aan discriminatie op de arbeidsmarkt en het etnisch profileren bij de politie. Inderdaad, wanneer gekleurde Nederlanders eind november en begin december niet over straat durven omdat ze door kinderen Zwarte Piet worden genoemd, is een ander uiterlijk voor Zwarte Piet een mogelijke oplossing.
Draaiorgels Maar dan? Discriminatie stopt niet bij het uitzwaaien van Zwarte Piet op de Nederlandse televisie. Het is aannemelijk dat er na een nieuwe Piet een andere Nederlandse traditie de klos is. Wellicht worden draaiorgels onder handen genomen door het gebrek aan gekleurde poppen op de mobiele muziekdoos. Vooral op de social media kunnen voorheen onbelangrijke kwesties snel escaleren, waardoor de natie verder polariseert. Dit was duidelijk te zien bij de ‘Pietitie’ in 2013. De zwarte uitvoering van Piet voorgoed naar het Iberisch schiereiland verbannen kan mogelijk verdere polarisatie binnen de Nederlandse samenleving voorkomen. Echter, het is wel belangrijk dat niet alleen het symptoom, maar ook de bron van het probleem wordt aangepakt. Daarom wordt het tijd dat de politiek van de bestrijding van racisme een prioriteit maakt en straffe maatregelen neemt tegen discriminatie in de Nederlandse maatschappij. Want, een Pietje Precies zou stellen dat oorzaakbestrijding beter is dan symptoombestrijding.