Hoe staat het met het feminisme een halve eeuw na de lancering van de bekende kreet ‘Baas in eigen buik’? GeenKwats sprak hierover met Dolle Mina van het eerste uur, Dunya Verwey.
Door Sabrina Gijsen en Anne van Dun
Vijftig jaar geleden begon het met de bezetting van kasteel Nijenrode. Er werden alleen mannen aangenomen op het opleidingsinstituut. “Géén vrouwen! Hoe haalden ze het in hun hoofd?”, verzucht Dunya Verwey. Zij hoorde bij het groepje jonge vrouwelijke én mannelijke studenten uit Amsterdam dat het instituut bestormde. Daarna volgde de symbolische korsetverbranding bij het standbeeld van Wilhelmina Drucker, politica en een van de eerste Nederlandse feministen. Het was de eerste actie van de feministische beweging Dolle Mina; vernoemd naar het vrouwelijke boegbeeld. Verwey was er vanaf het begin bij. “Dat was geweldig. Het was zo fantasierijk en anders dan protesten die zich tot dan toe hadden gemanifesteerd.”
Roodgestifte lippen
We spraken haar wegens het coronavirus digitaal. Geen probleem voor de 73-jarige Verwey. “Ik ga van de ene naar de andere Zoom-sessie”. Vanuit haar landhuis in Heerde, aan de rand van de Veluwe, vertelt ze over haar leven. Dunya’s bijzondere uitstraling spat van het scherm af; een gracieuze, tot in de puntjes verzorgde dame met roodgestifte lippen en een brede lach.
Ze werd geboren in Warmond. In Leiden ging ze naar de middelbare school. Daarna studeerde ze Culturele Antropologie in Amsterdam. In de tijdsgeest van de revolutionaire jaren ‘60 maakte ze voor het eerst kennis met het kritische geluid van studenten. “Onze wetenschappelijke opleiding moest maatschappelijk relevant worden. We vroegen ons af hoe we de studie van verre volken en vreemde gebruiken in konden zetten om sociale verandering op gang te helpen.” Het waren deze gedachten die de revolutionaire bewegingen tegen kolonialisme en onderdrukking voedden, en waar Verwey in ondergedompeld werd.
Frustratie
“Het was echt de sfeer van de tijd. Er waren vanaf de jaren ‘60 al protestbewegingen. De Vietnamoorlog duurde al een lange tijd toen ik in ‘66 ging studeren. Demonstraties waren aan de orde van de dag, met protestborden en noem maar op.” Daar deed ze zelf ook aan mee, zij het met gemengde gevoelens. “Mijn eigen ervaring was dat je als vrouw wel meeliep, maar je behalve voor het roepen van leuzen je mond niet opendeed. Vrouwen waren te timide om deel te nemen aan vaak heftige debatten. Je kon jezelf niet zo goed en scherp uitdrukken als de mannelijke actievoerders. Het voelde frustrerend dat je die moed niet had.” Die frustratie werd scherp gevoeld bij de Maagdenhuisbezetting in ‘69. “De vrouwenstem werd tijdens de bezetting niet gehoord. Niet zozeer dat wij nou andere punten hadden dan de mannen. Ons gehoord voelen was ons gezamenlijke uitgangspunt.”
Salonfeminisme
De Maagdenhuisbezetting en de groeiende behoefte om de vrouwenstem te laten horen leidden uiteindelijk tot het ontstaan van Dolle Mina. Het was niet de eerste feministische groepering. Zo was er Man-Vrouw Maatschappij (MVM). “Wij vonden dat maar salonfeminisme. Dolle Mina ging de straat op en koos voor actie. We bedoelden wel hetzelfde. Dat onbehagen van de vrouw werd door de MVM goed beschreven en door Dolle Mina daadwerkelijk aangepakt.” Daarmee heeft de beweging ook veel invloed uitgeoefend op Nederlandse wet- en regelgeving.
"Ik werd ongewenst zwanger in het eerste jaar van mijn studie. Het was zo moeilijk voor mij om een abortus te krijgen."
Baas in eigen buik
Met de beruchte kreet ‘Baas in eigen buik’ ontstond er in Nederland veel sympathie voor het recht op abortus, wat later ook resulteerde in de legalisering ervan. Daarbij ging het vooral om keuzevrijheid, zo zegt Verwey. “Een van de motivaties ligt ook in mijn eigen levenssfeer. Ik werd ongewenst zwanger in het eerste jaar van mijn studie. Het was zo moeilijk voor mij om een abortus te krijgen. De enige arts die het aandurfde in ‘68 was dokter Frans Wong.” Wong richtte de eerste Nederlandse abortuskliniek op aan het Amsterdamse Oosterpark in een tijd dat abortus officieel illegaal was. “Hij heeft echt de moed gehad om een abortuskliniek tegen alle verdachtmakingen in op te zetten.”
Oeroude thema’s
Nog steeds worden vrouwen bij abortusklinieken belaagd door anti-abortusactivisten. Dat laat volgens Verwey zien dat het feminisme niet aan relevantie heeft ingeboet. “Ook de pil probeert de overheid weer op het bordje van de individuele vrouw te schuiven. Het is belangrijk om als vrouw deze verworvenheden te blijven bewaken.” Black Lives Matter en de MeToo-beweging laten zien dat activisme tegenwoordig ook nog nodig is. “Black Lives Matter heeft enorm veel in beweging gebracht, in positieve zin. Diversiteit is het nieuwe belangrijkste goed.” Dat staat ook symbool voor het hedendaagse feminisme volgens Verwey. Met de MeToo-beweging heeft genderongelijkheid een nieuw gezicht gekregen. “Seksuele intimidatie en seksueel geweld - oeroude thema’s van de vrouw - zijn met deze beweging meer op de kaart gezet.”
"Nu gaat het om het afschudden van eeuwenoude stereotypes die de ondergeschikte positie van de vrouw normaliseren."
Stereotypes
Waar het in de jaren ‘60 en ‘70 ging om strijden voor gelijke rechten, hebben vrouwen inmiddels die juridische grondslag op veel vlakken gekregen. Nu gaat het om het afschudden van eeuwenoude stereotypes die de ondergeschikte positie van de vrouw normaliseren, aldus Verwey. “Het is een ander soort feminisme waarbij het steeds meer om inclusiviteit en diversiteit gaat.” Daarbij wordt het vrouwenquotum vaak als middel ingezet, iets waar Verwey overigens geen voorstander is. “Vrouwen die via een quotum op een plek terechtkomen, kleven aan die positie dankzij hun sekse en niet omdat zij de beste op die plek zijn.” Feminisme en quota zijn dus niet onlosmakelijk met elkaar verbonden.
We moeten het interview beëindigen, haar volgende Zoom-meeting staat te wachten. Nog een laatste vraag: wat vindt ze eigenlijk van onze vrouwenmaand? “Het blijft zo ontzettend relevant om deze thema’s aan te kaarten. Blijf dat doen.” Als Dolle Mina van het eerste uur vindt ze het dan ook belangrijk dat ‘de vrouw’ onderwerp van gesprek blijft. “Eens een Dolle Mina, altijd een Dolle Mina”, lacht ze.
Comments