“Een dwerg, een elf en een tovenaar ontmoeten elkaar in een herberg. Plots stapt een man op de groep af. Hij heeft hulp nodig; zijn vrouw en kinderen zijn ontvoerd door een stel orks. Wat doe je?”
Voor spelers van het rollenspel Dungeons & Dragons komen dit soort verhalen bekend voor. Tijdens de pandemie zijn steeds meer mensen fictief op avontuur gegaan, ook in Nederland. GeenKwats sprak met professioneel Dungeon Master Rick Vechel over de groeiende populariteit van het spel.
Dungeons & Dragons - of kort gezegd D&D - is een spel als geen ander. Het bestaat al sinds de jaren 70 en draait om rollenspel. Iedere speler aan tafel speelt een zelf bedacht personage, zoals een vechter, een druïde of een monnik. Een Dungeon Master (DM) leidt het verhaal, dat zich vooral afspeelt in een Middeleeuwse fantasy-setting. De spelers zijn volledig vrij om te doen en laten wat ze willen. Het succes van hun acties wordt bepaald door een reeks dobbelstenen, die variëren tussen vier en twintig zijdes. Hoe hoger je dobbelt, hoe hoger de kans van slagen. Dobbel je bijvoorbeeld een 1 als je een toren probeert te beklimmen, dan kukel je naar beneden. De DM past het verhaal hierop aan. Zo gaat een groepje spelers - vaak bestaande uit drie tot zes spelers - op avontuur uit, dat soms meerdere jaren kan duren. Alles onder het toeziend oog van de DM. Rick Vechel (31) uit het Limburgse Sint Joost is zo’n DM. Hij heeft er zelfs zijn beroep van gemaakt.
Improvisatietheater
Rick is van oorsprong sociaal werker. Daarnaast is hij haast fulltime bezig met D&D. Maar hoe verdien je daar je brood mee? “Ik organiseer wekelijks een livestream, waarin we simpelweg onze eigen D&D-avonturen uitzenden. Het lijkt een beetje op improvisatietheater. Dat is leuk en werkt als promotie. Ik geef namelijk ook cursussen voor Dungeon Masters en ben in te huren als DM. Daarnaast schrijf ik zelf avonturen en verhalen. Mijn focus ligt op D&D voor kinderen. Wekelijks nemen zo’n tachtig kinderen deel aan mijn programma. Ik gebruik fantasy-verhalen bijvoorbeeld om ervoor te zorgen dat kinderen meer gaan lezen. Als ze eenmaal interesse hebben in een genre, gaan ze er vaak helemaal voor. D&D lijkt in eerste instantie ‘gewoon een spel’, maar als spelleider kun je er veel meer in verwerken. Voor scholen verwerken we soms zelfs vakken als rekenen in D&D.”
"Het gaat erom dat fictie en non-fictie samenkomen. De herinnering die je maakt is namelijk echt."
Satanisme
Toen de lockdowns ervoor zorgden dat de bibliotheken sloten - de plek waar Ricks D&D-sessies plaatsvonden - kreeg hij talloze telefoontjes van ouders. “Ik had besloten te stoppen met D&D voor kids. De ouders waren het daar niet mee eens, haha. Ik ben toen volledig online gegaan, ik heb bijvoorbeeld een camera geplaatst boven de kaarten en miniaturen die ik gebruik tijdens het spel. Nagenoeg alle kinderen hebben we online aan het spelen gekregen.”
Dat enthousiasme van ouders was vroeger wel anders. “In de jaren 80 werd D&D gezien als iets kwaadaardigs. Kijk maar naar de film Mazes and Monsters met Tom Hanks. Dat gaat over zelfmoordgedachten veroorzaakt door rollenspellen en het werd gelinkt met satanisme. Nu zijn er nauwelijks meer taboes over het spel, de meeste mensen die ik spreek zijn er enthousiast over.”
Booming
De laatste jaren is Dungeons & Dragons stukken toegankelijker geworden. “In 2014 werd de vijfde editie van het spel gepubliceerd. Die bevat veel minder regels en richt zich meer op role-play. Dat maakt het spel veel laagdrempeliger. Maar je moet ook de impact van livestreams niet onderschatten. Daarin wordt D&D gebruikt als improvisatiemateriaal. Neem Critical Role, wellicht het bekendste YouTube-kanaal met meer dan een miljoen volgers. Zij bestaan uit een groep stemacteurs die hun eigen verhalen streamen en hun video’s worden honderdduizenden keren bekeken. Zo zijn er nog talloze kanalen - vooral op streamingplatform Twitch - die van D&D entertainment hebben gemaakt.”
D&D zat al voor de pandemie in de lift, maar de impact van digitalisering van het spel werd pas goed zichtbaar tijdens de eerste lockdowns. “De stap naar online D&D maakte het spel echt booming. Normaliter moet je juist fysiek bijeen komen om te kunnen spelen, iets dat niet gaat tijdens de pandemie. Maar dankzij digitale platformen zoals Roll20 kon de groei van D&D onverminderd doorzetten.” Hasbro - de bekende spellenfabrikant die de rechten van D&D bezit - merkte deze groei ook. In hun jaarcijfers van 2020 zagen zij een toename van 21 procent in de verkopen van het spel. En dat in een tijd waar de omzet van alle andere speldivisies van het bedrijf daalde.
Draken verslaan
Het spel was voor velen een geschenk tijdens de lockdown. Verschillende onderzoekers en organisaties claimen namelijk dat het spel positieve psychologische effecten heeft. Zo zou het helpen met angststoornissen, eenzaamheid, probleemoplossend denken en het omgaan met emoties, zoals verdriet. Dit is te danken aan het inleven in personages en de sociale aspecten van het spel. Rick beaamt deze effecten. “Ik speel ook regelmatig in de zorg. Vorig jaar ben ik gestart om rollenspellen te gebruiken als dagbesteding bij jongeren met een beperking. Dat is lastig, maar met de juiste methodieken en leerdoelen kun je hun dag echt beter maken. Ik zie het dan ook als een instrument dat je op verschillende manieren kunt inzetten. In de VS wordt het bijvoorbeeld gebruikt om gevangenen te helpen met integreren en om jongeren te helpen met autisme.”
D&D hoeft tevens niet alleen om fantasy te draaien. “Als je Star Wars leuk vindt, kun je het ook in die setting gebruiken. Of je gebruikt het om in Utrecht rond te lopen of om een pandemie aan te pakken. Het gaat erom dat fictie en non-fictie samenkomen. De herinnering die je maakt is namelijk echt. Als mijn vrouw vraagt wat ik vandaag gedaan heb, zeg ik: ‘Met mijn vrienden een draak verslagen’. Dat is dan wel fictief, maar mijn ervaring en het plezier zijn degelijk echt.”
Geeks
Voor velen biedt D&D een nodige uitvlucht en afleiding van hedendaagse problemen, zoals corona. Ondanks de enorme populariteit en de positieve effecten, blijven toch veel mensen sceptisch over D&D; het zou iets voor nerds zijn. Rick heeft een boodschap voor hen. “Vin Diesel en Joe Manganiello spelen het ook. En dat zijn stoere gasten. Het zit allang niet meer in het verdomhoekje. Je bent samen met je vrienden toffe verhalen aan het vertellen en je gebruikt wat dobbelstenen om te achterhalen hoe goed dat gaat. Daar hoef je geen geek voor te zijn.”