‘Van mij kan ze een kogel krijgen!’. ‘Trek een plastic zak over je rotkop en stik’. ‘Ik hoop dat hun [sic] allemaal kapot gaan’. Aan de rancuneuze reacties op online nieuwsberichten te zien, blijkt dat een onuitputtelijke haatbehoefte leeft onder een groot deel van de sociale media gebruikers. Het thema blijkt actueler dan ooit, sinds vijf verdachten recentelijk voor de rechter stonden na de hatelijke tweets aan Sylvana Simons. GeenKwats zocht uit wat de drijfveer achter deze happende haters is en bekeek mogelijke oplossingen vanuit een positief perspectief.
Boven de bank van een gelukkig ogend Noors echtpaar hangt een zelfportret van de twee waarin zij overkomen als liefdevolle levenspartners. Terwijl Sina, de vrouw des huizes, met een lichte trots haar haatdragende Facebookposts voorziet van argumenten, probeert haar echtgenoot haar tevergeefs te weerhouden van deze extreme vorm van online meningsuiting. ‘Socialisten willen bootvluchtelingen onderdak bieden in hun huis? Prima, wees een socialist, vermoord Noorwegen maar’, aldus een Facebook post van Sina. Ook zou volgens haar de wereld er een stuk rooskleuriger hebben uitgezien als Hitler de moslims had aangepakt, zo blijkt uit Sina’s andere statusupdates. Het feit dat haar man een immigrant is wimpelt zij gauw af: ‘Je bent mijn man, weliswaar een immigrant, maar geen terrorist’. Dit is slechts een van de vele onwerkelijke fragmenten uit de nieuwe documentaire van de filmmaker Kyrre Lien die recentelijk gepubliceerd werd door The Guardian. In The Internet Warriors krijgt het publiek letterlijk een kijkje in de keuken van de online haters.
Trauma
Uit de documentaire blijkt dat de internet warriors het liefst hun dagen vullen met het publiekelijk verspreiden van haatdragende ideologieën via sociale media. Lien probeert de mens achter de racistische, xenofobe, of homo-hatende internetmonsters op te zoeken. Paradoxaal genoeg houden deze mensen zich buiten de virtuele wereld vaak gedeisd. Deze conclusie trekt de documentairemaker na drie jaar lang de wereld af te struinen op zoek naar een antwoord op de vraag: wie zijn deze mensen en wat drijft hen tot deze uiting van haat?
De internetkrijgers die het lef hadden hun verhaal te doen voor Liens lens, bleken stuk voor stuk het residu van een eenzaam of getraumatiseerd leven: ‘Het zijn mensen die zich bedrogen voelen door de samenleving. Vaak zijn deze mensen in het verleden zelf het slachtoffer van pesten geweest, dus weten zij niet beter’. De vraag is of online negativisme en haatzaaien een remedie is of slechts een uitlaatklep voor getraumatiseerde mensen die het liefst van achter hun laptop de wereld willen veranderen.
Actie-reactie
Wat in de documentaire onderbelicht blijft, is de impact van de aanstootgevende uitingen. Actie kent reactie en zo is het voor de hapgrage virtuele redetwisters niet anders. Vandaag de dag hoef je je niet te verbazen als een gedeeld nieuwsartikel over de lokale voetbalclub overspoeld wordt met hatende reacties. Zonder ook maar enige kennis van elkaar te hebben gaat men tegen elkaar tekeer en zijn de scheldwoorden vaak niet op één hand te tellen. Dit alles zorgt ervoor dat normale (politieke) discussies vermeden worden door andere lezers. Bovendien is het zorgwekkend, omdat er online een polariserend beeld wordt geschetst van onverdraagzaamheid.
Positieve psychologie
De input van optimisten of goede redenaars is vaak nauwelijks aanwezig, simpelweg omdat zij niet op deze zinloze manier in discussie gaan, laat staan zich toewijden aan een virtuele ruzie. Er zouden echter wijze lessen kunnen worden gehaald uit een stroming binnen de psychologie die de kracht van positivisme benadrukt. Positieve psychologie is een stroming die wonderbaarlijk genoeg pas in 2000 als officiële discipline erkend werd door de American Psychological Association (APA). Een theorie die hieruit voort stroomt, is de Broaden-and-Build Theory van Barbara L. Frederickson. Deze veronderstelt dat positieve emoties ons bewustzijn verbreden, en nieuwe en creatieve gedachten en handelingen aanwakkeren. Dit zou ons spectrum van gedachtes en handelingen verbreden. Op den duur leidt dit, zo luidt de theorie, tot een betere mentale en fysieke gezondheid.
Ratio Het ervaren van een positieve emotie kan ons beeld letterlijk verbreden. Neem als voorbeeld het ervaren van blijdschap, een sentiment dat we graag delen met anderen. Het delen van emoties verbreedt onze sociale kringen, waardoor creativiteit bevorderd wordt, omdat we ons dan verplaatsen in andere perspectieven en belangen. Volgens Frederickson vergroot dit onze kansen beter te worden in het verwerken van tegenslagen en zullen we onze doelen makkelijker bereiken. ‘Mensen die positieve emoties ervaren in een 3:1 ratio in verhouding tot negatieve emoties hebben meer kans te floreren dan anderen.’ Om erachter te komen wat jouw positivismeratio is, creëerde Frederickson een test die deze voor jou berekent. Als de internet warriors hun ratio zouden kunnen spiegelen, zou dit hen alleen maar ten goede komen en uiteindelijk zelfs een gezondere fysieke en mentale gesteldheid opleveren.
Fight-or-flight
In een zoektocht naar beweegredenen van internet warriors voor hun drang naar hatelijke posts op sociale media zien we dat dit veelal ontstaat uit frustraties met diepere gronden. In het dagelijks leven staan zij vaak niet bekend als mensen met een uitgesproken publieke mening, terwijl zij op het web als wezens zonder enige empathie of respect overkomen. Dit gedrag is een maatschappelijk probleem, omdat deze gevaarlijke uitspraken en oproepen verdeeldheid creëren en aanzetten tot geweld. Een vicieuze cirkel van negativisme leidt tot fight-or-flight reacties, die de mens erg kortzichtig maken. In plaats daarvan kunnen we een voorbeeld nemen aan een Broaden-and-Build theorie die ons niet alleen in staat stelt om verdraagzaam met elkaar om te gaan, maar ook om individuele gezondheid te blijven verbeteren. De resterende vraag is nu wie de internet warriors zo ver krijgt af te stappen van hun vernauwende perspectieven en hen een positieve weg in laat slaan. Als we met z’n allen proberen ‘de kogel die hij verdient’ te vervangen door een toereikende hand, een open mindset en wat meer verdraagzaamheid, zullen we de eerste stappen zetten naar een florerende toekomst.