Door Joost Reinaerts
Landelijk SP-voorzitter Ron Meyer maakt met zijn boek Grip een analyse van de staat van Nederland. Hiervoor sprak hij een jaar lang met vooraanstaande schrijvers, denkers, wetenschappers en politici, zoals Jan Terlouw, Rianne Letschert en Ahmed Aboutaleb.
Oude wijn
Het centrale probleem dat in de gesprekken naar boven komt, is wat Meyer ‘ideologisch egoïsme’ noemt: individualisme, gebrek aan verbinding en solidariteit, en het ontbreken van een groter verhaal. Volgens Meyer wordt dit mede veroorzaakt door het doorgeschoten marktdenken. Oude wijn in nieuwe zakken, want Thijs Wöltgens (PvdA), een andere bekende Limburgse politicus, schreef al in 1996 dat de markt geen ordeningsmechanisme is dat vrije individuen disciplineert om hun kwaliteiten zo rationeel mogelijk te ontplooien. Voor Wöltgens is de markt een geloof dat alles en iedereen aan zich onderwerpt en tot koopwaar maakt. Bij Wöltgens staat de onvrijheid van de markt voorop, terwijl de (consensus)politiek van de verzorgingsstaat juist garant staat voor de vrijheid.
Linkse medicijn
Alle geïnterviewden in het boek komen tot de conclusie dat de zielloze weg die we in Nederland ingeslagen zijn niet de toekomst heeft. Wat ik daarom mis in Grip is het linkse medicijn om de leegheid van het ideologisch egoïsme te doorbreken. Hoe herstellen we het geloof in de kracht van het collectief? Wat dan wél de toekomst is, wordt niet duidelijk gemaakt in het boek.
"Het onderliggende probleem is de balans tussen tussen vrijheid en veiligheid."
Opium van het volk Een andere gemiste kans in het boek is bijvoorbeeld de rol van het ‘opium van het volk’: de smartphone. Alleen oud Roda-JC speler Roel Brouwers keurt in Grip het individualisme veroorzaakt door het gebruik van onze mobiele telefoons af. Dat ons individu reduceert tot handelswaar zonder dat wij het zelf in de gaten hebben en ons na iedere ‘like’ met een shot dopamine verder overlevert aan de giganten als Facebook, Instagram en Twitter. Platformen waarop we openlijk belogen en tegen elkaar opgehitst worden.
Balans Het onderliggende probleem in Grip is de balans tussen tussen vrijheid en veiligheid. Meer veiligheid kan leiden tot minder vrijheid. Kijk maar naar de discussies rondom privacy, waar telkens een stukje (digitale) vrijheid wordt ingeleverd om ons beter te kunnen beschermen. Volgens Meyer is het daarom belangrijk dat we moeten voorkomen dat we onze vrijheden weggeven voor meer veiligheden; we moet de verleiding weerstaan om muren op te trekken. Hoe? Grip slaagt er helaas niet in om oplossingen concreet te maken.
Eindoordeel:
🍌🍌🍌