Sinds een week of twee word ik belaagd door BN’ers op televisie die mij vertellen dat zij op 4 mei twee minuten stil zijn. Dit omdat vrijheid niet vanzelfsprekend is, aldus Art Rooijakkers, ‘de slimste mens’ van Nederland in 2014. Mijn hand schiet volledig op automatische piloot richting de afstandsbediening om deze gladakker van de buis te krijgen. De leus ‘Jij toch ook?’ galmt nog even na in mijn hoofd, waarmee Art een poging doet om Nederlanders die het nog niet van plan waren te overtuigen hun burgerplicht niet te laten verzaken, of degenen die het simpelweg even vergeten zijn erop te wijzen dat het weer zover is.
Natuurlijk, onze vrijheid moeten wij koesteren en dit doen we in het bijzonder op 4 mei door soldaten en burgers te herdenken die hiervoor hun leven hebben gegeven. Maar wat ik me hardop afvraag, is of deze belangrijke gedachte alléén kan worden overgebracht door middel van beroemde rolmodellen. Vanuit psychologisch perspectief weet ik dondersgoed hoe effectief het gebruik van rolmodellen kan zijn in de reclamewereld: Coca-Cola kreeg een mega-boost nadat haar product gekoppeld werd aan een oude man met een baard en een arrenslee. De scheermesjesgigant Gillette schrapte alle reclamespotjes van Tiger Woods toen meer dan een dozijn vrouwen verklaarden een affaire met het golftalent te hebben gehad. Het imago bepaalt dus het succes van een product. Maar moeten wij als Nederlanders zo diep zakken om pas twee minuten stil te zijn nadat ons dit verteld wordt door iemand die zijn ‘talent’ frequent etaleert op de beeldbuis? Waar is het misgegaan in onze opvoeding?
Begrijp me niet verkeerd. Het feit dat ik deze geacteerde boodschapjes afkeur, betekent niet dat ik bewustwording van de oorsprong van onze vrijheid ontmoedig. Integendeel, ook ik zie een afname in historisch besef van veel Nederlanders. Vooral voor veel jongeren blijft de Tweede Wereldoorlog toch een onderwerp waar ze liever een samenvatting van lezen op hun iPhone dan dat ze moeten luisteren naar die monotone grijsaard voor de klas die Tarentino’s Inglourious Basterds niet eens kent. Ik stel daarom voor om verveelde pubers twee minuten te laten kijken naar de foto van de pizzakoerier in Groningen die gisteren om acht uur zijn fiets twee minuten parkeerde en de pizza’s liet afkoelen. ‘Jij toch ook?’