Er staan meer vrouwen dan ooit op de kieslijsten voor de Tweede Kamerverkiezingen in Nederland. Een mooie ontwikkeling om bij stil te staan op Internationale Vrouwendag. Maar er is nog een hoop werk aan de winkel. Want met de toename van het aantal vrouwen in de politiek neemt het seksisme en de vrouwonvriendelijkheid toe. Dat doet afbreuk aan vrouwelijk leiderschap.
Onlangs stond #kutkaag, refererende naar de D66-lijsttrekker Sigrid Kaag, als één van de trending hashtags van Nederland op Twitter. In het tv-programma Voetbal Inside werd gesproken over PvdA-lijsttrekker Lilianne Ploumen. Niet over haar politieke opvattingen maar over haar “fleurige jurkjes en roze sjaals” waarmee ze vaste tafelheer Johan Derksen “de strot uithangt”. De MediaCourant kopt na het RTL-televisiedebat over de “ontzettend dure jurk” van Kaag en hoe “heerlijk bitchy” ze er weer uitzag. Er zijn talloze voorbeelden te noemen waarbij politieke vrouwen in de media door het slijk worden gehaald. Uit een recent onderzoek van de Groene Amsterdammer samen met de Utrecht Data School blijkt dat tien procent van alle tweets gericht aan vrouwelijke politici haat of agressie bevat. “The Guardian, The New York Times, Amnesty International en andere internationale onderzoekers berichtten de afgelopen jaren keer op keer: politici krijgen veel online haat, maar vrouwen disproportioneel meer en opvallend vaker persoonlijker”, zo stelt de Groene Amsterdammer. Het ondermijnen van vrouwelijk leiderschap beperkt zich niet tot online vrouwenhaat. Maar liefst 85 procent van de vrouwen in de politiek krijgt te maken met seksisme. Dit probleem heeft deels te maken met de onderrepresentatie van vrouwen in de politiek.
Onderrepresentatie
De discussie rondom gendergelijkheid is niet nieuw binnen de politiek. Toch is er anno 2021 nog weinig veranderd. Partijen pronken maar al te graag met een misleidende gendergelijkheid. Neem de VVD. Na Mark Rutte op één volgen er vier vrouwen op de kieslijst. Dat lijkt in eerste instantie heel wat. Maar het is een kromme verhouding; de gehele lijst bestaat maar voor 34 procent uit vrouwen. Die onderrepresentatie is een algeheel probleem in de politiek. Sterker nog, er zijn op dit moment minder vrouwen in de Tweede Kamer dan tien jaar geleden; slechts 31 procent is vrouw. Bij de aankomende verkiezingen zijn 10 van de in totaal 37 lijsttrekkers vrouwen. Er zijn dus meer vrouwelijke lijsttrekkers dan ooit, maar wanneer je het in perspectief plaatst is het een scheve balans. Die onderrepresentatie is overigens niet alleen maar te wijten aan de politiek zelf.
"Die prominente vrouwen weergeven echter niet de échte cijfers. Want die tien vrouwen staan nog steeds niet in verhouding met het aantal mannelijke lijsttrekkers."
Clichés
In discussies over gender(on)gelijkheid in de politiek duikt vaak een aantal clichés op. De meest bekende is dat het moet gaan om kwaliteit en niet om geslacht. Maar betekent kwaliteit van een democratie niet dat de volksvertegenwoordiging een goede afspiegeling moet zijn van de samenleving? Een tweede cliché is de gedachte dat vrouwen minder interesse zouden hebben of minder geschikt zouden zijn voor de politiek. Hoe langer we dit soort clichés in stand houden, hoe minder we het gesprek kunnen voeren over de daadwerkelijke redenen waarom er minder vrouwen actief zijn in de politiek. Dit heeft namelijk veelal te maken met beeldvorming. Daardoor achten vrouwen zichzelf minder snel geschikt. Het derde cliché; mannen en vrouwen hebben gelijke kansen. Kijk maar naar de vrouwelijke lijsttrekkers. Die prominente vrouwen weergeven echter niet de échte cijfers. Want die tien vrouwen staan nog steeds niet in verhouding met het aantal mannelijke lijsttrekkers. Het gevaar van dit soort clichés is dat we ze deels voor waar gaan aannemen. En daardoor worden (jonge) vrouwen ontmoedigd om de politiek in te gaan. Hierdoor kijken en luisteren we nog steeds naar een meerderheid van mannen.
Beeldvorming en stereotypen
Zichtbaarheid en representatie van politieke vrouwen in de media (of een gebrek hieraan) beïnvloeden onze beeldvorming en zelfs ons stemgedrag. Neem het voorbeeld van Voetbal Inside. Als je dit soort seksistische opmerkingen maar vaak genoeg hoort, wordt het steeds normaler; je gaat het internaliseren. Deze negatieve beeldvorming reikt verder dan vrouwonvriendelijke uitspraken in voetbalpraatshows. Er is over het algemeen een groot verschil in de representatie van vrouwen en mannen in de media. Mannen worden vaak geframed als krachtig en dominant. Vrouwen worden daarentegen vaker weggezet als zacht en emotioneel. Een man die boos is wordt in de media gelabeld als verontwaardigd, maar een vrouw is in dat geval emotioneel. Bovendien worden vrouwen vaker dan mannen geïdentificeerd met hun gezinssituatie en hun uiterlijk. “Vrouwen die de politieke arena betreden kunnen rekenen op online recensies over hun stem, lichaam, religie of huidskleur”, zo schrijft de Groene Amsterdammer. Een strakke jurk is te sexy, een broekpak is te mannelijk. Heb je een zachte stem dan ben je te zachtaardig en een hoge stem is weer hysterisch. Het gaat bij vrouwen dus vaak veel meer over uiterlijk dan over politieke ideeën; zoals die ‘dure jurk’ van Kaag en de ‘roze sjaals’ van Ploumen. Bovendien is het stereotype leider nog altijd masculien. Politiek leiderschap wordt nog steeds geassocieerd met mannen in pakken. Dit stereotype wordt in stand gehouden door een gebrek aan vrouwelijke rolmodellen.
"Representatieve politiek leidt tot meer vertrouwen, beter beleid én het doorbreken van stereotypen."
Verantwoordelijkheid
Vrouwelijke politici hebben een positief effect op de politieke cultuur. Hoe diverser de politiek, hoe beter de besluiten. Bovendien leidt een representatieve politiek tot meer vertrouwen, beter beleid én het doorbreken van stereotypen. De zichtbaarheid van vrouwen in de politiek draagt tevens bij aan de emancipatie van vrouwen. Het zorgt ervoor dat vrouwen zichzelf meer herkennen, geïnspireerd worden en sneller gemotiveerd raken om politiek actief te worden. Daarin spelen de media een belangrijke rol. Idealiter spiegelen ze zich, net als de politiek, aan de maatschappij en geven ze iedereen plek. Doen ze dat niet, dan normaliseren ze de scheve balans tussen man en vrouw. Er ligt ook een verantwoordelijkheid bij de kiezers. Er kan namelijk nog meer gedaan worden om de balans te herstellen, naast meer vrouwen op de kieslijsten en in de media. Ga bijvoorbeeld voor een partij die gendergelijkheid daadwerkelijk als speerpunt benoemt. En stem op een vrouw die lager op de lijst staat, juist zij heeft jouw stem het hardst nodig.
Wil jij meer vrouwen in de politiek? Stem op een vrouw!
Wil je weten welke partijen voor gendergelijkheid zijn? Bekijk het Gendergelijkheid Stemadvies van Woman Inc.
#SabrinaGijsen #Artikel #InternationaleVrouwenDag #Feminisme #TweedeKamerverkiezingen #TK21 #Verkiezingen #Politiek