Door: Lieve Smeets
Wie ooit een nummer van Lana Del Rey heeft gehoord, weet dat de Amerikaanse zangeres door de jaren heen een persona heeft neergezet: glamoureus, ongelukkig in de liefde, en geromantiseerd. Wat op haar eerste album Born to Die begon met teksten over liefdesverdriet op donkere klanken, groeide uit tot een imago. Van haar videoclips tot haar concerten: Del Rey presenteert zichzelf als een gebroken prinses, die steun biedt aan andere vrouwen met hartenleed. Althans: dat dacht ik. Tot haar dubieuze Instagrampost afgelopen maand.
“Now that Doja Cat, Ariana, Camila, Cardi B, Kehlani and Nicki Minaj and Beyoncé have had number ones with songs about being sexy, wearing no clothes, fucking, cheating etc – can I please go back to singing about being embodied, feeling beautiful by being in love even if the relationship is not perfect or dancing for money – or whatever I want – without being crucified or saying that I’m glamorizing abuse?”
Op 21 mei plaatst Del Rey een aankondiging op haar pagina dat haar nieuwe album in september 2020 uitkomt. Vóór deze promotie uit Del Rey een berg kritiek. Allereerst pikt ze voornamelijk zangeressen met een donkere huidskleur, zoals Beyoncé, Nicki Minaj en Cardi B, eruit en beklaagt ze zich erover dat zij tophits scoren met seksuele teksten. Del Rey doet dat niet, maar wordt wel aan het kruis genageld (haar eigen woorden, nota bene). In veel opzichten een smakeloze opmerking. Naast het feit dat de zangeres ervoor kiest om juist deze artiesten neer te halen en hen te beperken tot slechts ‘sexy zijn’, ontbreekt het op elk vlak aan female empowerment. Waarom steunt ze als vrouw niet ook andere vrouwen? Laat andere vrouwen hun seksualiteit omarmen. Bovendien is haar uitspraak op z’n zachtst gezegd hypocriet, aangezien Del Reys eigen nummers ook vol zitten met seksueel getinte songteksten. Voor wie denkt dat dit alle problematische kreten in het tekstje behelst: dit was pas de eerste alinea.
“Let this be clear, I’m not not a feminist – but there has to be a place in feminism for women who look and act like me – the kind of woman who says no but men hear yes – the kind of women who are slated mercilessly for being their authentic, delicate selves, the kind of women who get their own stories and voices taken away from them by stronger women or by men who hate women.”
De zangeres vervolgt haar verhaal met de stelling dat ze simpelweg een ‘glamoureus persoon is’ (daar heb je haar persona weer) en dat er een plekje binnen het feminisme moet bestaan voor vrouwen die ‘eruitzien en zich gedragen als [Lana Del Rey]’. Zijn haar verwoordingen ongelukkig? Of ziet haar PR-team oprecht geen probleem in zulke uitspraken? Als er voor iemand een plek is binnen het feminisme, dan is het voor vrouwen als Del Rey: wit, hetero en van westerse afkomst. Er is nog genoeg werk aan de winkel om alle vrouwen een volwaardige plek binnen het feminisme te geven, zoals women of color (dus ook Beyoncé en Nicki Minaj) of trans vrouwen. Het feit dat zij wit feminisme aanhaalt in een context waarbij zij women of color eerst neerhaalt, maakt de opmerking extra pijnlijk.
"Haar ‘gebroken prinsessenimago’ wordt voor een groot deel gevoed door (foute) relaties met oudere mannen."
Ook de vergelijking met meisjes die ‘nee’ zeggen en jongens die ‘ja’ horen slaat de plank mis. In plaats van de schuld bij de man te leggen die geen grenzen accepteert, schildert Del Rey de vrouw af als het probleem. Haar woordkeuze impliceert dat het altijd een bepaald type vrouw is dat hiermee te maken krijgt. Niet alleen ‘het soort meisje’ waar Del Rey over zingt.
Haar ‘gebroken prinsessenimago’ wordt voor een groot deel gevoed door (foute) relaties met oudere mannen: wellicht geïnspireerd door haar eigen ervaringen met artiesten als Axl Rose en Marilyn Manson of politieagent Sean Larkin. Ze heeft hen lief, maar balanceert op de rand van aanbidding en obsessie. Grenzeloze (in de meest letterlijke zin van het woord) liefde is een vaak terugkerend, al dan niet het meest voorkomende, thema in haar muziek. Ook onderdanigheid hoort daarbij. Luister maar eens de eerste drie nummers van een willekeurig album. Met haar boodschap romantiseert ze dit soort ongezonde relaties en geeft ze vrouwen een verkeerde perceptie van wat liefde is. Een gedachtegang die ik, als ik meer dan zestien miljoen volgers op Instagram zou hebben, niet zou willen propageren.
"Del Rey claimt dat er een plekje voor vrouwen zoals zij zal zijn in een onvermijdelijke nieuwe feministische golf."
Op 23 mei laat de zangeres weten dat ze, ondanks alle kritiek op haar uitingen, haar standpunten niet verandert. Wie denkt dat Del Rey women of color neerhaalt in haar Instagrampost, moet volgens haar vooral het probleem bij zichzelf zoeken. Een slap excuus, als je dit überhaupt al zo mag noemen. Om er nog een schepje bovenop te doen: Del Rey claimt dat er een plekje voor vrouwen zoals zij zal zijn in een onvermijdelijke nieuwe feministische golf. Het blijft voor mij onduidelijk waarom de zangeres het nodig vond om deze post te maken. Op een paar incidenten na, zoals kritiek op het romantiseren van geweld (zie haar nummer Ultraviolence met de omstreden tekst ‘He hit me and it felt like a kiss’) en het toe-eigenen van onderdelen uit de inheems Amerikaanse cultuur, wordt zij nog steeds geliefd door het publiek. Critici ontvangen haar albums goed. Ze heeft maandelijks meer dan zestien miljoen luisteraars op Spotify. Gooi je met zo’n post niet een beetje je eigen ruiten in?
De ervaring leert dat het incident waarschijnlijk onder het tapijt wordt geveegd en dat fans het zien als een excuseerbare misstap. Vergeven en vergeten. Maar is het wenselijk dat een zangeres met zo’n groot platform en tegelijkertijd zo weinig kennis over racisme, seksisme en feminisme fungeert als een rolmodel voor meisjes en vrouwen? Ik hoop dat haar publiek inziet dat Lana Del Reys muziek sterk in elkaar zit, maar haar gedramatiseerde persona op geen enkele manier gezien moet worden als een voorbeeldfiguur.