Heb je geen idee op wie je gaat stemmen? Blijf dan niet thuis; je kunt namelijk blanco stemmen. Maar waarom zou je dat doen?
Als stemgerechtigde heb je de keuze om wel of niet je stem uit te brengen. Er is ook een derde optie: blanco stemmen. Dan ga je toch naar het stemhokje, maar je vult niets in op het formulier. Die optie werd de vorige Tweede Kamerverkiezingen door slechts 16.000 (0,2%) mensen gebruikt. Een verloren stem? Zeker niet.
Democratisch recht
Een blanco stem is niet hetzelfde als een ongeldige stem of onthouding. Tijdens de vorige Tweede Kamerverkiezingen waren er bijna 32.000 ongeldige stemmen. Heb jij allerlei tekeningen gemaakt op het stembiljet en een lieve boodschap voor Rutte geschreven? Of nam je liever je eigen marker mee naar het stemhokje? Dan is jouw biljet op de ongeldige stapel gekomen.
De blanco stem - en zelfs de ongeldige stem - heeft meer effect dan stemonthouding. Jouw deelname wordt namelijk meegenomen in de telling van de verkiezingsopkomst. Hoe hoger dat getal, hoe succesvoller de verkiezingen geacht worden. Het geeft namelijk aan in hoeverre de uitslag daadwerkelijk de maatschappij vertegenwoordigt. De blanco stem is tevens een duidelijker tegensignaal dan onthouding. Vind jij verkiezingen onzin? Snap je de politiek niet? Of wil je liever een ander politiek systeem? Stem dan blanco om een signaal af te geven. Een blanco stem wordt vaak gezien als een proteststem. In tegenstelling tot stemonthouding maak je wél gebruik van je democratisch recht.
"Het belangrijkste is wellicht dat de blanco stem je het recht geeft om lekker te zeuren over de politiek de komende vier jaar."
Mythes
Er gaat een aantal broodje-aap-verhalen de rondte over blanco stemmen. Zo wordt vaak gedacht dat deze automatisch naar de grootste partij gaat. Dat is niet het geval. Je stem gaat naar geen enkele partij. Dat betekent dus ook dat het geen rol speelt in de zetelverdeling.
Tijdens de Tweede Kamerverkiezingen zijn nog nooit voldoende blanco stemmen uitgebracht die een zetel zouden opleveren. Daar zijn ruim 60.000 stemmen voor nodig. Mocht dit aantal wel behaald worden, dan wordt dit volgens de Kieswet alsnog niet meegenomen in de zetelverdeling. Dit blijkt een heikel punt; er zijn regelmatig oproepen te vinden om bij voldoende blanco stemmen een stoel in de Tweede Kamer leeg te laten. Totdat de Kieswet verandert, heeft de blanco stem weinig inhoudelijke invloed. Het belangrijkste is wellicht dat deze je het recht geeft om lekker te zeuren over de politiek de komende vier jaar. Dat heeft een stemonthouder niet.