Nog nooit hoorde ik iemand zeggen: “Na het lezen van dit zelfhulpboek vond ik duurzaam geluk”. Toch zijn boeken van deze categorie razend populair en domineren ze al lange tijd de top 10.
Meer dan ooit snakken we naar leesvoer die ons die felbegeerde innerlijke rust en geluk beloven. Zeker in een periode waarin een virus wereldwijd om zich heen slaat, is het niet meer dan logisch dat wij de portemonnee trekken voor de zoveelste geluksgoeroe zodat we weer fluitend door het leven kunnen gaan.
Het idee van een snel verspreidend virus ‘waar we nog niet alles van weten’ is eng. Toch is een zelfhulpboek niet de oplossing voor coronastress. Deze boeken suggereren dat ze ons gerust stellen door antwoorden te geven op levensvragen. Bovendien geven ze ons het idee dat wij altijd de controle hebben. Het catastrofale gevolg van deze ‘wijze’ lessen is dat we massaal in paniek raken als we niet de volledige controle hebben. Bijvoorbeeld in tijden van een pandemie.
"Levenskunst is het focussen op zaken die wij zelf kunnen veranderen en accepteren, zelfs waarderen wat wij niet kunnen veranderen."
Een goed zelfhulpboek belooft geen oplossingen voor moeilijke levensvragen. Het moet je aan het denken zetten, vragen oproepen waar geen eenduidig antwoord op bestaat, en je laten filosoferen over hoe jij met stress, dilemma's en kruispunten in je leven omgaat. Het gaat over levenskunst, niet over geluk. Deze conclusie trok ik na het lezen van 2000 jaar oude filosofische essays van een van de eerste ‘geluksgoeroe’s’ uit de geschiedenis: Seneca.
De opperstoicijn pretendeert op geen enkele manier dat we geluk moeten nastreven als een doel op zich. Levenskunst, aldus Seneca, is het focussen op zaken die wij zelf kunnen veranderen en accepteren, zelfs waarderen wat wij niet kunnen veranderen. De interpretatie is voor eigen invulling en heeft anno 2020 nog niet haar houdbaarheidsdatum verloren. Het bewijs dat Seneca’s werk het ultieme naslagwerk is als het gaat over levenskunst. Ben ik dan toch in zelfhulpboeken gaan geloven?