Zelfs al beweren enkele staatshoofden iets anders, klimaatverandering is een wezenlijk probleem en het tegengaan hiervan zal een van de grootste uitdaging worden voor komende generaties. We moeten daarom niet bij de pakken neer gaan zitten en het oplossen van dit vraagstuk maar overlaten aan onze kinderen en kleinkinderen. Onder het mom van 'iedereen kan zijn of haar steentje bijdragen' en 'alle kleine beetjes helpen', zijn hier enkele apps die beweren iedereen in staat te stellen om gemakkelijk en gratis de wereld een klein beetje groener te kleuren. Maar maken deze apps echt een verschil? GeenKwats testte deze applicaties en wierp een kritische blik op hun duurzaamheidsaspect.
KeurmerkenWijzer
Koop een zak diepvrieszalm van Albert Heijn en je komt er al twee tegen: MSC Gecertificeerd duurzame visserij en het groene vinkje van Gezondere keuze. Zeggen deze keurmerken daadwerkelijk iets over de kwaliteit of duurzaamheid van het product? Of kunnen de keurmerken gekocht worden, zoals dat bij webwinkels veelal gebeurt? Om deze vragen te beantwoorden, kunnen milieubewuste burgers de KeurmerkenWijzer app van Milieu Centraal raadplegen. Deze applicatie beoordeelt een groot aantal keurmerken voor een breed scala aan producten, variërend van voeding en apparaten tot schoonmaakmiddelen, verpakkingen en kleding. Deze keurstempels krijgen dan een score van één tot vijf op de criteria Milieu, Dierenwelzijn, Mens & Werk, Controle en Transparantie.
Een advies krijgen consumenten echter niet; zij moeten zelf oordelen of het keurmerk duurzaam genoeg is. Een slimme zet, want hierdoor wordt de gebruiker gedwongen zelf af te wegen op welke criteria hij zijn producten kiest; gaat hij voor kleding gemaakt van gerecyclede vezels, of is kinderarbeid een belangrijker aandachtspunt? Een welkome bijdrage van de app is dat er onderscheid wordt gemaakt tussen keurmerken, bedrijfslogo’s en informatielogo’s. Zo zijn er bedrijfslogo’s waar eigenlijk geen concrete milieueisen aan verbonden zijn, maar die argeloze consumenten kunnen overtuigen dat een product groener is dan het daadwerkelijk is. Bij het bedrijfslogo ‘Met de hengel gevangen’ is het bijvoorbeeld volledig onduidelijk hoe de controle van de visvangst is geregeld.
Good Fish Guide
Op dezelfde zak diepvrieszalm staat ook precies van welk ras de vis is en uit elke wateren gevist wordt. De app Good Fish Guide geeft gebruikers een advies over het al dan niet consumeren van verschillende soorten vis. Zo categoriseert de app vissoorten in drie globale klassen. Groen bevat duurzame vis, die zonder problemen gegeten kan worden. Deze vissen worden op een verantwoorde wijze gevangen of gekweekt, en de vispopulatie wordt op een juiste manier in stand gehouden. De app raadt aan vissoorten uit de klasse Geel niet te vaak te eten. Vis uit de Rode klasse dient volledig vermeden te worden, zij het vanwege overbevissing, schadelijke gevolgen aan maritieme ecosystemen, of onvoldoende beschikbare informatie over huidige populaties.
Doordat de Good Fish Guide gedetailleerde informatie geeft over de eigenschappen van de vele vissoorten en de manier waarop deze vissen gekweekt worden, krijgt de gebruiker ook meer inzicht in waarom de vis een bepaalde duurzaamheidsscore krijgt. Ietwat vreemd is het dan wel dat de app recepten geeft voor vissoorten die zwaar overbevist zijn. Als je dan een keer een bijna-uitgestorven vis wil eten, dan kan hij blijkbaar net zo goed smakelijk zijn.
Joulebug
Iedereen verricht dagelijks duurzame handelingen. Denk aan het gebruik van herbruikbare mokken en waterflessen, het uitzetten van computers wanneer deze niet gebruikt worden, afval scheiden, koud wassen, LED lampen gebruiken, was drogen op een wasrek, het openbaar vervoer gebruiken, kliekjes als lunch eten en nog veel meer. Joulebug wil dit gedrag stimuleren en gebruikers belonen, door punten toe te kennen aan duurzame activiteiten. Deze activiteiten worden vervolgens gedeeld op het (openbare) profiel van de gebruiker. Ook laat de app precies zien wat de impact van het duurzame gedrag van de gebruiker is, in het aantal bespaarde kilogram CO2 uitstoot, in kilo’s afval en in liters water.
De kracht van deze app ligt in de alledaagsheid van de taken. Niet langer zijn het slechts de Tesla-eigenaren die kunnen pronken met hun bijdrage aan een groene toekomst; met Joulebug kan ook jij aan je vrienden tonen wat voor een wereldverbeteraar je bent door de wc minder vaak door te spoelen, de auto niet te wassen en een warme trui te dragen wanneer het buiten koud is. Deze positieve feedback zal gebruikers ook stimuleren dit gedrag vaker te vertonen. In deze alledaagsheid ligt echter ook het gevaar van de app. Gebruikers worden bijvoorbeeld beloond om eenmaal per week geen vlees te consumeren, maar worden niet overtuigd om op alle andere dagen ook minder vlees te eten; dubbelzijdig in plaats van enkelzijdig printen wordt aangemoedigd, maar hoe zit het met helemaal niet printen? Kortom, op het gebied van ingrijpende maatregelen valt er voor Joulebug nog een hoop winst te behalen.
Ecosia
Ecosia is een zoekmachine met het doel om 1 miljard bomen geplant te hebben in 2020. Om dit te bereiken, doneert zij 80% van haar advertentie-inkomsten aan organisaties die bomen planten in Burkina Faso, Madagaskar en Peru. Die bomenplant-teller staat nu, na acht jaar, op 6,2 miljoen. Voor haar zoekresultaten gebruikt de app Bing, de search engine van Microsoft, en dus kan de app een ecologisch verantwoord alternatief bieden voor de zoekmachine van Google. Maar is Ecosia ook daadwerkelijk groener dan Google? Hoewel Ecosia haar eigen volledige CO2 uitstoot compenseert, door bijvoorbeeld groene elektriciteit in te kopen bij een Duitse coöperatie, doet Microsoft, wiens servers gebruikt worden voor zoekopdrachten, dit niet. De datacenters van Google zijn daarentegen, naar eigen zeggen, 50% zuiniger dan vergelijkbare datacenters. Ook is niet bekend hoe groot het aandeel van advertentie-inkomsten is dat Ecosia ontvangt, en welk deel naar Microsoft gaat. Daarnaast besloegen de uitgaven aan het planten van bomen van Ecosia het afgelopen jaar slechts 40-50% van haar inkomsten, in tegenstelling tot het gestelde doel van 80%.
Ecosia biedt dan misschien niet het gebruikscomfort van Google, maar het Duitse bedrijf heeft wel enkele functies toegevoegd aan Bing om de gebruikersvriendelijkheid te vergroten. Zo zijn er bijvoorbeeld de zogenaamde search tags, die gebruikers in staat stellen zoekopdracht te voltooien in externe diensten. Zo brengt de zoekopdracht GeenKwats #twitter je automatisch bij de Twitter-zoekresultaten voor GeenKwats (probeer het uit!). Ecosia gebruikt haar advertentie-inkomsten (nadat Microsoft haar deel heeft gekregen) voor het planten van bomen; Google gebruikt die van haar onder andere voor investeringen in duurzame energie, het zuiniger maken van data centers, het monitoren van alle bossen wereldwijd en het hergebruiken van materiaal in data centers. De keuze tussen deze twee zoekmachines is er dus voornamelijk één tussen Google en Microsoft.
Verdict
Natuurlijk zal het veelvuldig gebruik van deze apps niet hetzelfde positieve effect op het milieu hebben als het aanschaffen van zonnepanelen of het investeren in een duurzaamheidsfonds. Toch kunnen de apps op een andere, evenzeer gunstige manier bijdragen aan een groenere toekomst. Deze duurzame apps wijzen ons namelijk op de gevolgen die onze alledaagse daden hebben op onze omgeving, en in sommige gevallen belonen ze ons voor goede handelingen. Deze bewustwording zal dan hopelijk vertaald worden naar meer milieuvriendelijke gedragsveranderingen, ook buiten de context van de apps.