De historicus Rutger Bregman vroeg eind januari op het World Economic Forum (WEF), een jaarlijkse bijeenkomst van CEO's, politici en wetenschappers, “waarom zijn gastheren niet méér belasting betalen’’. “Het voelt alsof ik op een brandweerconferentie ben en niemand mag over water spreken”, aldus Bregman in Davos, Zwitserland. "We moeten praten over belastingen. Belastingen, belastingen, belastingen." Deze gedurfde uitspraak is een typisch voorbeeld van een opvallende trend waarin nu ook de jonge denkers aan de linkerkant van het spectrum tractie krijgen.
.Bregman is niet uniek. Hij maakt deel uit van een golf van jonge activisten, denkers en politici. Hiertoe behoort ook de Amerikaanse Alexandria Ocasio-Cortez; het 29-jarige Democratische congreslid wiens ‘radicale ideeën’ de gangbare acceptatie binnen de Amerikaanse samenleving beginnen te vergaren. Een van deze ‘radicale ideeën’ is het plan om het belastingtarief voor de bovenste schijf bijna te verdubbelen. Daarnaast maakt ze zich onder andere sterk voor een zorgsysteem waarbij alle Amerikaanse burgers in aanmerking komen voor een betaalbare zorgverzekering. Er is veel moeite gedaan om de eerder genoemde ideeën te associëren met een extreem linkse, socialistische agenda, maar de realiteit is dat dit beleid meer dan voldoende tijd in de reguliere internationale politiek heeft gekend. Een ander voorbeeld is de Zweedse Greta Thunberg, de 16-jarige klimaatactivist die middels schoolstakingen een grote internationale beweging van gelijkgestemde jongeren in gang heeft gezet.
"Bregman is niet uniek. Hij maakt deel uit van een golf van jonge activisten."
Bregman is niet uniek. Hij maakt deel uit van een golf van jonge activisten, denkers en politici. Hiertoe behoort ook de Amerikaanse Alexandria Ocasio-Cortez; het 29-jarige Democratische congreslid wiens ‘radicale ideeën’ de gangbare acceptatie binnen de Amerikaanse samenleving beginnen te vergaren. Een van deze ‘radicale ideeën’ is het plan om het belastingtarief voor de bovenste schijf bijna te verdubbelen. Daarnaast maakt ze zich onder andere sterk voor een zorgsysteem waarbij alle Amerikaanse burgers in aanmerking komen voor een betaalbare zorgverzekering. Er is veel moeite gedaan om de eerder genoemde ideeën te associëren met een extreem linkse, socialistische agenda, maar de realiteit is dat dit beleid meer dan voldoende tijd in de reguliere internationale politiek heeft gekend. Een ander voorbeeld is de Zweedse Greta Thunberg, de 16-jarige klimaatactivist die middels schoolstakingen een grote internationale beweging van gelijkgestemde jongeren in gang heeft gezet.
Wat Cortez, Thunberg en Bregman verbindt is de ideologische context, of het gebrek daaraan, waarin ze volwassen werden. Deze generatie groeide op in de decennia aan weerszijden van het millennium, waarin grootse ideologische veldslagen als een zaak van het verleden werden beschouwd. Centristische politici als Bill Clinton en Tony Blair - en Wim Kok hier in Nederland - probeerden in plaats daarvan een schikking tussen links en rechts te maken. Deze politici sleutelden liever aan de status quo in plaats van gewaagde visies op de toekomst te formuleren.
"Welke kant de wijzer van ons politieke kompas op slaat, blijft een kwestie van speculeren."
Toen de economische crisis in 2008 toesloeg en onthulde hoe die status quo lang niet zo onvermijdelijk was als eerder werd aangenomen, ontstond er een ideologisch vacuüm. Extreemrechts heeft dit momentum goed aangewend. Tot nu toe hebben zij de onmacht en woede van de ontmoedigde middenklasse gekanaliseerd. Kijk maar naar de resultaten van Forum voor Democratie tijdens de afgelopen verkiezingen. Maar nu krijgen ook de denkers aan de linkerkant van het spectrum tractie, waaronder Bregman, die een gedetailleerde benadering van het economisch beleid combineert met een utopische visie van een betere toekomst.
Welke kant de wijzer van ons politieke kompas op slaat blijft een kwestie van speculeren. Maar het staat vast dat de ontevredenheid bij de nieuwe generaties zich uit in een ideologische polarisatie. Een polarisatie die zich nu ook vormgeeft door de golf van linksgeoriënteerde jonge bewegingen en onvermijdelijk leidt tot een ware ideologische veldslag in de huidige tijd.
Dr. Rachel Elands is specialist wetenschappelijke informatie bij Maastricht University en mede-oprichter van ReCognize. Zij is gepromoveerd op het gebied van moleculaire epidemiologie.