Dus je dacht lekker Game of Thrones te kunnen kijken of naar een Taylor Swift-album te luisteren? Dat zit er met een Netflix- en Spotify-account niet in. Ook al betaal je elke maand voor zo'n abonnement, je hebt nog steeds geen toegang tot alle series of alle muziek. Voor veel mensen is dit reden om te zoeken naar – illegale – alternatieven, zoals de populaire gratis streamingdiensten. Als informatiespecialist partij kiezen in discussies over deze massale burgerlijke ongehoorzaamheid is nog niet zo eenvoudig.
Het aantal gebruikers dat elke maand via Popcorn Time series en films streamt zonder te betalen, groeit gestaag. In 2015 kwam ook nog eens de nieuwe muziekstreamingdienst Aurous beschikbaar voor het grote publiek. Net als bij Spotify kunnen muziekliefhebbers bij Aurous onbeperkt liedjes streamen, maar dan zonder reclames en zonder kosten.
De schaduwkant van Aurous en Popcorn Time? Ze zijn illegaal – en daarom alweer offline gehaald.
Popcorn Time
Vrijwel direct na de komst van de betaalde streamingdienst Netflix verscheen haar clandestiene tweelingbroer Popcorn Time ten tonele. Nog geen anderhalf jaar later baande Popcorn Time zich een weg naar miljoenen tablets, pc’s en smartphones. Het beruchte programma ontpopte zich al snel tot een grote bedreiging voor de entertainmentindustrie.
De Argentijn Federico Abad, die voor deze illegale streamingdienst de software had ontwikkeld, stoorde zich mateloos aan de trage internetverbindingen in zijn land. Spontaan een film kijken met zijn date zat er niet in: het downloaden duurde soms wel een dag. Zijn doel was om een simpel programma te maken waarmee iedere leek toegang kon krijgen tot alle films en alle series.
Het project werd groot. Te groot voor de jonge Argentijn. Abad moest achttien maanden later – in 2014 – afstand doen van zijn programma. De doorontwikkeling ervan liet hij over aan de gebruikers, waarna het zich verspreidde tot alle uithoeken van de wereld.
Tegenwoordig is Popcorn Time een van de beste alternatieven voor Netflix: het is gratis, net zo gebruikersvriendelijk en bevat veel meer content. Dat het gebruik ervan illegaal is, lijkt gebruikers niet te deren. Hoewel het hoofdadres, PopcornTime.io, niet meer online is, zijn er nog talloze andere PopcornTime-domeinen in gebruik.
Taylor Swift
Niet alleen de filmindustrie zucht onder deze illegale initiatieven. Ook binnen de muziekwereld duiken steeds meer illegale streamingdiensten op. Spotify’s grootste illegale concurrent was altijd Grooveshark, totdat deze onder druk van de grote platenlabels uit de lucht gehaald werd.
Eind 2015 is Groovesharks ‘opvolger’, Aurous, geïntroduceerd. Gebruikers van deze dienst kunnen niet alleen zonder advertenties naar muziek luisteren, ook hebben ze veel meer albums tot hun beschikking. De albums van Taylor Swift, die haar muziek vorig jaar van Spotify afhaalde, zijn in Aurous wél te beluisteren. Hetzelfde geldt voor het nieuwe album van Adele. Beiden geen kleine namen. Het is ook niet voor niets dat de albums van Swift en Adele op grote schaal illegaal gedownload worden.
Aurous probeert copyrightwetgevingen te omzeilen door zelf geen illegale bestanden in bezit te houden. Het functioneert enkel als een zoekmachine in illegale databases. Net als Popcorn Time zoekt Aurous in grote aantallen torrentbestanden, die massaal rondzwerven op het internet. Het voordeel hiervan is dat torrents onderhouden worden door een enorme online gemeenschap. Een vernuftig systeem van ‘seeders’ (aanbod) en ‘feeders’ (vraag) zorgt ervoor dat vrijwel alle films, series en albums voor iedereen te downloaden zijn.
Het lijkt een perfect alternatief voor tieners die zonder kennis van torrents onbeperkt willen wegzwijmelen bij het nieuwste album van Swift. Een aantal dagen na de release van Aurous werd het bedrijf echter aangeklaagd door de Recording Industry Association of America (RIAA) en werd het programma tijdelijk offline gehaald.
En de informatieprofessional?
Als informatieprofessional is het bijzonder lastig om een standpunt in te nemen over illegaal streamen. Hoewel illegale streamingdiensten copyrightwetgevingen aan hun laars lappen, toont het succes van dergelijke programma’s aan dat er wereldwijd een enorme belangstelling is voor gratis toegang tot informatie. Het wordt tijd om onze kop uit het zand te halen.
Illegaal streamen brengt het aanbod van en de vraag naar informatie dichter bij elkaar. Iets waar de legale streamingdiensten blijkbaar niet goed in slagen. Voor de informatiespecialist komt deze discussie al helemaal dichtbij door diensten als Sci-Hub en Library Genesis Project (LibGen), waarmee academische informatie op illegale wijze gratis verspreid wordt. Net als torrentsites worden deze pagina’s vrijwillig gevuld en gebruikt door de gebruikers zelf. Sinds 2011 kunnen Twitteraars met de hashtag #ICanHazPdf eenvoudig een verzoek plaatsen om pdf’s van betaalde artikelen toegestuurd te krijgen. Twitteraars die het desbetreffende pdf-bestand bezitten sturen deze vervolgens gratis toe per mail.
Zelfs nu de open access-gesprekken tussen uitgevers, auteurs en bibliotheken in volle gang zijn, blijft de meeste wetenschappelijke informatie achter paywalls. Spijtig, want Sci-Hub, LibGen en #ICanHazPdf laten zien dat er in de academische wereld veel belangstelling is voor vrij toegankelijke media.
Strijdbijl begraven
Met het oog op vrije toegang tot informatie is het hoog tijd om de strijdbijl te begraven en toe te geven dat gratis streamingdiensten het logische gevolg zijn van onze eigen groeiende behoefte aan media. Het zou immers meten met twee maten zijn als informatieprofessionals zich op de werkvloer vastklampen aan copyrightwetgevingen, terwijl ze ’s avonds illegaal Greys Anatomy streamen. Piraterij van informatie is per slot van rekening al zo oud als de drukpers zelf. Inmiddels zijn we driehonderd jaar aan copyrightwetten verder en het is nog steeds niemand gelukt piraterij uit te bannen. Het lijkt zeer onwaarschijnlijk dat dit in de nabije toekomst wél gaat lukken.
Sterker nog, het verlangen naar gratis informatie wordt alleen maar groter en er is blijkbaar geen wet die dit kan tegenhouden. In plaats van dit kat-en-muis-spel voort te zetten is het wellicht verstandiger om het overgeprijsde aanbod van media en informatie beter te laten aansluiten op de tierende vraag.
Openbibliotheken.nl
Natuurlijk zijn er tegenargumenten te bedenken waarom dit niet zou kunnen. Het manifest van OpenBibliotheken.nl, waarin gepleit wordt voor ‘vrije uitwisseling van informatie in de ruimste zin van het woord’, is destijds niet bij iedereen in goede aarde gevallen. Het druist inderdaad lijnrecht in tegen de traditionele norm, maar is een uitdaging echt zo beangstigend? Het manifest stelt dat iedereen ‘die van informatie zijn specialisme heeft gemaakt, partij dient te kiezen voor openheid en internetvrijheid. Ook als dat gevestigde belangen aantast’. De informatieprofessional is de uitgelezen verkenner om na te denken over manieren hoe de onstilbare honger naar media en informatie verzadigd kan worden. En het liefst gratis.
Overal en altijd
Liefhebbers van series willen niet meer een jaar wachten tot het laatste seizoen eindelijk beschikbaar is op Netflix. Ook in de periferie van onze planeet wil men gratis toegang tot de nieuwste media, ongeacht de trage internetverbindingen. De komst van Popcorn Time toont aan dat de behoefte aan gratis media de fysieke grenzen van de westerse wereld overschreden heeft. Gebruikersvriendelijke piraterij is voor velen een aantrekkelijke oplossing, vooral als torrents te lastig blijken.
Omdat de pakkans bij illegaal streamen miniem is, zal de film- en muziekindustrie voor grote uitdagingen komen te staan. Juist nu, wanneer deze industrieën zich zouden moeten richten op het vergroten van het legale aanbod tegen een zo laag mogelijke prijs, focussen ze zich liever op de uitzichtloze bestrijding van piraterij. Strafrechtelijke stappen zijn dan ook niet uitgesloten. Het opleggen van boetes met vier nullen aan 14-jarige Swift-fans lijkt daarentegen amper een goede oplossing.
De pijlen zijn nu nog vooral gericht op de aanbieders van illegale media, maar de gebruikers kunnen in 2016 ook een rigoureuzere aanpak verwachten dan voorheen. Of het mogelijk is om illegale streamingdiensten permanent de kop in te drukken, is zeer onwaarschijnlijk. Het is beter om na te denken hoe de naar informatie snakkende moderne burger gefaciliteerd kan worden, in plaats van deze te straffen. Het is nu aan de informatieprofessional om een duidelijk standpunt in te nemen en de discussie over illegaal streamen eindelijk eens aan te vullen met eigentijdse argumenten. Informatieprofessionals kunnen bijdragen om de achterhaalde kruistocht van de entertainmentindustrie, uitgevers en de politiek te hervormen tot een debat dat passend is voor de 21e eeuw.
***
Dit artikel is gepubliceerd in het vakblad InformatieProfessional, issue 1, 2016
Grenzeloos en het liefst gratis kijken en luisteren by Vincent Janssen is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.