Frida Kahlo. Je kent haar vast wel: de zelfportrettiste met de unibrow. Frida wordt tegenwoordig vaak als feministisch boegbeeld neergezet. Na afloop van een documentaire over haar leven verbaasde ik me daarover. Het witte doek was namelijk gevuld met een vrouw die haar leven lang onder de duim van haar man leefde. Onder de indruk ging ik op zoek naar de persoon achter de mythe van Frida Kahlo.
Frida Kahlo’s leven was net zo rauw als de schilderijen die ze maakte. Op haar achttiende kreeg ze een busongeluk waarbij ze bijna alle botten in haar lichaam brak. De gebeurtenis ontwrichtte haar hele leven. Ze werd bedlegerig en had verscheidene operaties nodig. Door de medische kosten kon ze niet terug naar de universiteit om haar studie geneeskunde af te maken. Ze doorstond helse pijnen. Ondanks haar lichamelijk lijden ging ze twee jaar na het ongeluk de politiek in. Ze werd lid van een communistische partij. Daar verkondigde ze haar uitgesproken mening over fascisme, religie en de klassenmaatschappij. Tijdens een feestje van haar politieke partij ontmoet ze de plompe, beroemde Mexicaanse kunstenaar Diego Rivera, op wie ze halsoverkop verliefd werd.
Vanaf het moment dat het stel elkaar leert kennen loopt Diego als een rode draad door Frida’s schilderijen. In haar eerste portret van hen samen beeldt ze zichzelf af als een onderdanige vrouw. Hij is afgebeeld met een palet in zijn hand, als de grote kunstenaar die hij is. Ondanks dat Diego een stuk ouder is dan Frida, trouwen ze. Hun huwelijk is verre van perfect. Diego staat bekend als vrouwenverslinder, maar Frida kan er zelf ook wat van. Er vinden veel buitenechtelijke slaappartijtjes plaats, waarbij Frida geen onderscheid maakt tussen mannen of vrouwen. In 1934 ondergaat ze een abortus. Frida schildert zichzelf ontbloot op een bed, bebloed, verbonden aan haar foetus. Een openbaring voor de schilderkunst.
"Frida heeft na haar dood nog lang bekend gestaan als ‘de vrouw van’. Een beeld van onderdrukking en leed blijft hangen."
Wanneer Diego Christina inpalmt, Frida’s favoriete zusje, scheiden de wegen van het stel. De liefde is echter zo groot dat ze later elkaar weer terugvinden en zelfs opnieuw trouwen. Wel laten ze een contract opstellen waarin ze vastleggen niet meer met elkaar te slapen. Ze gaan in twee door een brug verbonden huizen wonen. Zo kan Frida in ieder geval de deur dicht doen als ze hem zat is. Hoe onlosmakelijk Frida verbonden is met Diego blijkt ook uit haar latere schilderkunst, waar ze Diego bijvoorbeeld tussen haar ogen afbeeld. Hij komt overigens terug in bijna al haar werken.
Frida ondergaat nog steeds verschillende operaties voor haar fysieke gebreken. Ze raakt meer aan haar bed gekluisterd en laat een schildersezel boven haar bed bevestigen. Pijn, maar ook een onstopbare gedachtenstroom blijken uit haar latere werken. Frida’s schilderijen worden steeds spiritueler, nog steeds vol van Diego. Ze schildert bijvoorbeeld de aarde die haar omarmt. Ook beeld ze zichzelf af als de Maagd Maria, die Diego vasthoudt. Na een operatie in New York raakt ze verslaafd aan morfine. Op 47-jarige leeftijd, kort na haar tweede expositie, sterft ze. Frida heeft na haar dood nog lang bekend gestaan als ‘de vrouw van’. Een beeld van onderdrukking en leed blijft hangen.
"Ik vraag me af of Frida Kahlo te vatten is met de term ‘feminist’. Frida was gewoon Frida."
Waar komt dan de huidige cultivering tot feministisch boegbeeld vandaan? Frida deed wat ze wilde. Op haar zesde worstelde en bokste ze. Ze had affaires met verschillende vrouwen en dronk volgens haar vrienden enorm veel tequila. Ze brak genderstereotypering door zich als man te kleden in familiefoto’s. Op haar trouwfoto’s staat ze pronkend met een sigaret in haar hand. Ze had een snor en een unibrow, niet bepaald schoonheidsidealen. Ze maakte schilderijen over seksualiteit, abortus, moord en haar fysieke pijn. Frida was volgens eigen spreken “haar eigen muze”.
Ze leek zo dicht bij zichzelf te staan, altijd trots op wie ze was. Maar wat ook pijnlijk duidelijk wordt in de documentaire is dat haar tragische leven sinds haar ontmoeting met Diego altijd in het teken van hem heeft gestaan. Dit uit zich niet alleen in haar kunst, maar ook in haar befaamde feministische statements: haar unibrow en snor werden nota bene door hem goedgekeurd. Ik vraag me daarom af of Frida Kahlo te vatten is met de term ‘feminist’. Maar ook niet in het begrip muze of icoon. Frida was gewoon Frida.
Comments