Je boodschappen zijn gedaan, nu alleen nog even snel de drogist in voor scheermesjes. Hoewel zowel mannen als vrouwen deze gebruiken, kan die ervaring toch anders uitpakken: de roze varianten zijn namelijk vaak duurder dan de zwarte mesjes in het 'mannenschap’. Hoe dat kan? Dat komt door de zogenaamde pink tax.
De pink tax - letterlijk vertaald de ‘roze belasting’ - is overgewaaid vanuit de Verenigde Staten. Het verwijst ernaar dat een product voor vrouwen duurder is dan een product met vergelijkbare kwaliteit en samenstelling voor mannen. Dit geldt bijvoorbeeld voor speelgoed, scheermesjes, shampoo of deodorant.
Tamponbelasting
In de VS (en een aantal andere westerse landen) hebben ze naast de pink tax ook nog een tampon tax. Die verwijst naar de belasting die vrouwen moeten betalen over hygiëneproducten die zij gebruiken. Voorstanders van het afschaffen van deze belasting - die in de VS geldt als een luxeproduct en daardoor hoger belast wordt - zijn van mening dat deze moet vervallen omdat het onder basisbenodigdheden van een vrouw valt. Maar hoe zit het met die pink en tampon tax in Nederland?
"Van een tampon tax is in Nederland geen sprake, maar de prijs zou nog lager kunnen."
Leuker kunnen we het niet maken
In Nederland vallen tampons en maandverband momenteel onder het 6% btw-tarief. Tampons en maandverband worden dus, net als basisbenodigdheden zoals water en voedsel, met een verlaagd tarief belast. Hiermee volgen we de EU-richtlijn. Binnen de EU is het echter sinds 2016 ook mogelijk de belasting op tampons en maandverband te verlagen tot 0%. Van een echte tampon tax is in Nederland dus geen sprake, maar de prijs zou nog lager kunnen.
Zachte oksels
Een pink tax bestaat echter wel degelijk. Wat betreft de producten die zowel mannen als vrouwen gebruiken, geldt ook in Nederland een verschil waardoor producten voor vrouwen duurder zijn. Dit komt niet door een hogere belasting, maar door lagere kortingen of hogere originele prijzen voor een damesproduct. Vooral bij cosmetische producten lijkt dit verschil vaak groot: de prijs is soms tot wel 30% hoger voor vrouwen vergeleken met mannen.
Anderzijds kunnen sommige producten voor vrouwen (bijvoorbeeld producten speciaal gemaakt voor lang haar of zachte oksels na het scheren) ook duurder zijn door de verschillen in samenstelling vergeleken met een product dat alleen voor mannen bedoeld is. In realiteit is het grootste verschil echter vaak slechts de verpakking. Hierbij speelt ook de verminderde prijselasticiteit bij vrouwen een belangrijke rol. Wanneer de prijs van een product stijgt, zullen vrouwen niet gauw geneigd zijn minder aantallen van dit product te kopen.
"Vrouwen nemen in sommige gevallen verminderd deel aan het sociaal leven."
Koopkracht daalt
Het is niet alleen vreemd dat een product in een andere kleur meer kost, het kan ook ongelijkheid in de hand werken. Die ongelijkheid uit zich op meerdere fronten. Vrouwen houden immers minder geld over en hebben minder koopkracht wanneer zij meer moeten betalen voor een product dan mannen, of wanneer zij geld moeten uitgeven aan een product dat zij nodig hebben en mannen niet. Dit effect kan nog eens in de hand gewerkt worden door een (tegenwoordig soms nog steeds aanwezig) verschil in inkomen.
Sociaal leven
Uit de verminderde koopkracht kan ook nog een andere ongelijkheid komen: vrouwen nemen in sommige gevallen verminderd deel aan het sociaal leven doordat zij bepaalde producten niet kunnen betalen. Denk bijvoorbeeld aan tampons en maandverband. Vrouwen die deze hygiëne-artikelen niet kunnen betalen, zullen zich wellicht genoodzaakt voelen tijdens hun menstruatie vaker thuis te blijven, waardoor zij school, werk of sociale bijeenkomsten missen.
Dit probleem komt natuurlijk ook voor onder mensen die door ziekte of handicap bepaalde hulpmiddelen of medicatie nodig hebben. Er lijkt geen rekening mee gehouden te worden dat zowel vrouwen als ook ouderen, zieken, of gehandicapten op deze manier benadeeld worden.
Mignon Schichel is onderzoeker bij de School for Mental Health and Neuroscience (MHeNs) en Care and Public Health Research Institute (CAPHRI) van Maastricht University.