Waar Wiebes eerst de verlosser van Groningen was, omdat hij versneld wilde stoppen met de gaswinning, oogst hij inmiddels veel kritiek. En dat is niet alleen vanwege zijn rol in het hoofdpijndossier van de dividendbelasting. Hij benadert de gaskwestie slechts als een simpele rekensom; tot ongenoegen van vele Groningers.
Er is veel gebeurd in Groningen. Aardbevingen door de gaswinning hebben veel beschadigingen aan Groningse huizen veroorzaakt en de huizenprijzen zijn gedaald. De vorige verantwoordelijke minister heeft de Groningers jarenlang aan het lijntje gehouden. Maar in maart verscheen daar dan plotseling een brief van minister Eric Wiebes met de volgende tekst:
“Uiterlijk per oktober 2022, maar mogelijk al een jaar eerder, brengen we de gaswinning tot onder het niveau van 12 miljard Nm3. Afhankelijk van het effect van de maatregelen wordt vanaf oktober 2022 een daling voorzien naar 7,5 miljard Nm3 en mogelijk fors minder. In de jaren daarna wordt de gaswinning helemaal afgebouwd tot nul.”
Onder deze laag van ambtelijke voorzichtigheid klinkt warempel een positieve boodschap; op termijn - wanneer precies weet niemand - stoppen we met het winnen van aardgas in Groningen, nog voordat de gasbel leeg is. Maar Wiebes wil, tot onvrede van veel Groningers, wachten met het herstellen van bepaalde woningen die door aardbevingen beschadigd zijn.
Energietransitie Wiebes verwacht nog voor de zomervakantie een nieuw advies van de Mijnraad over de actuele aardbevingsrisico's. Aan de hand van dat rapport neemt hij een besluit over welke panden versterkt gaan worden. Tenminste dat zegt hij, want wat als de casus aardgas Groningen voor Wiebes gewoon een simpele rekensom is?
Het afbouwen van de gaswinning moest er toch van komen. Er komt namelijk een gigantische onstopbare energietransitie aan die de fossiele brandstof heel snel overbodig maakt. Aardbevingen of niet. Wiebes - die ook klimaat in zijn portefeuille heeft - weet dat maar al te goed.
Businesscase Aan het aardgas wordt met de dag minder verdiend. Wiebes heeft echter een andere waarde voor het gas gevonden: de gasbel als onderhandelingsmiddel om aankomende kosten te drukken. Dit zijn bijvoorbeeld de kosten voor het herstel van de beschadigde woningen en het preventief versterken van huizen in Groningen. Het is een grote businesscase, doorgerekend binnen het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Het gas wordt steeds minder waard en de kosten voor het herstel van de woningen lopen alsmaar op.
Nu de stekker uit het gas trekken levert uiteindelijk meer kostenbesparing dan het gas nog aan winst kan genereren voor de Nederlandse staat, zeker in deze tijd van energietransitie. Wiebes is dan ook geen redder, maar afgestudeerd bedrijfskundige.
Baantjescarrousel Moet de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) deze kosten dan niet betalen? Deels wel, maar ongeveer tweederde van de kosten voor schadeherstel en preventief versterken komen voor rekening van de Nederlandse belastingbetaler.
Bovendien gaat er - naast ExxonMobil - nog een bedrijf schuil achter de NAM dat we allemaal kennen: Shell. En dit is (toevallig?) het bedrijf dat het onderzoek naar de dividendbelasting financierde dat aan de basis stond van het advies van Wiebes om deze af te schaffen. Horen we daar een baantjescarrousel rinkelen?