Je gaat de vrouw van wie je houdt ten huwelijk vragen, een huis kopen, of je besluit je baan op te zeggen om een wereldreis te maken. Dit zijn allemaal keuzes die een grote invloed zullen hebben op je toekomst. Natuurlijk denk je hier goed over na. Is zij de vrouw met wie ik de rest van mijn leven wil delen en wat maakt haar zo geweldig? Betaal ik voor mijn huis een goede prijs en hoe is de ligging? Wat zijn de gevolgen als ik mijn baan opgeef en wat verwacht ik dat mijn wereldreis mij gaat brengen? Je zoekt dit soort vragen allemaal goed uit en je maakt uiteindelijk weloverwogen je keuze.
Nu zijn dit allemaal situaties die vooral grote gevolgen hebben voor jezelf en je eigen toekomst. Als je het verpest heb je er vooral zelf last van. Wanneer het gaat om stemmen bij de Tweede Kamerverkiezingen daarentegen, bepaalt jouw stem voor een deel de toekomst van zeventien miljoen anderen. Dat is toch wel een flinke verantwoordelijkheid die je als kiesgerechtigde draagt.
Net als met dat huwelijksaanzoek of die wereldreis, is het belangrijk dat het uitbrengen van je stem een weloverwogen keuze is. Een goed besef van de visie van de partij of de persoon waarop je stemt en wat de gevolgen zijn van het beleid dat zij willen voeren is daarom cruciaal. Toch baseert een groot deel van het electoraat hun stem enkel op wat welbespraakte charismatische politici hen via de media vertellen, op wat hun omgeving stemt, of op de uitslag van de kieswijzer. Slechts een enkeling worstelt zich door partijprogramma’s of volgt actief debatten op de televisie en op de radio. Veel te weinig kiezers brengen een goed gefundeerde stem uit. De schok van de stemmers over de uitslag van het Brexit-referendum is hiervan het aangewezen voorbeeld. In de periode na het referendum ging men zich pas verdiepen in de gevolgen van de Brexit. Wat de gevolgen van de Brexit zouden kunnen zijn en wat de EU eigenlijk precies betekent zijn daarom zoekopdrachten die de Britten massaal googleden na het referendum.
Het kan een flinke teleurstelling opleveren als de standpunten van die goed gebekte politicus eigenlijk helemaal niet aan lijken te sluiten op je eigen belangen. En dan zijn er ook nog politici die met ideeën komen waar je je wél in kunt vinden, maar van wie de ideeën in de praktijk onuitvoerbaar zijn. Wanneer een groot deel van het electoraat zijn keuze maakt zonder zich enigszins te verdiepen in de standpunten (of de uitvoerbaarheid hiervan) kan het dus zijn dat Nederland een andere koers gaat varen dan de koers die het zou varen wanneer het electoraat weloverwogen zou kiezen.
Gelukkig is er een hele simpele oplossing: de stemquiz. Hierbij geldt nog altijd het algemene stemrecht, maar vóórdat je mag stemmen moet je eerst een aantal eenvoudige vragen beantwoorden. Dan laat je aan de maatschappij zien dat je stem een weloverwogen keuze is en dat je de verantwoordelijkheid die bij stemmen komt kijken kunt dragen. Denk hierbij niet aan een aantal vragen over de constructie van de politiek in Nederland, zoals bij de magikstemmen-toets van Vrij Nederland of het stemexamen van ProDemos, maar aan inhoudelijke vragen over politieke kwesties die spelen en vooral welke oplossingen politieke partijen hiervoor bieden. Op deze manier gaat men nadenken over de uitvoerbaarheid van de standpunten en over de korte en lange termijn consequenties van dit beleid. Dan zou men zich vóór de verkiezingen bijvoorbeeld realiseren dat het Islambeleid van Wilders grondwettelijk gezien onuitvoerbaar is, dat alle 50-plussers een schaarse pensioenpot overlaten voor hun kinderen en kleinkinderen, en dat een zondag-rustdag de Nederlandse economie niet ten goed zal komen.