Om ervoor te zorgen dat alle reizigers zich welkom voelen, zullen de omroepberichten van de Nederlandse Spoorwegen (NS) vanaf tien december beginnen met ‘Beste reizigers’ in plaats van met ‘Dames en heren’. Deze berichtgeving zorgde voor zowel positieve als negatieve reacties in het hele land. De NS doet hiermee als eerste grote bedrijf in Nederland concessies in de richting van de gendertheorie: de theorie die ruwweg stelt dat een persoon als man of als vrouw wordt geboren, maar vervolgens zelf kan kiezen met welk geslacht hij of zij zich identificeert. Bijzonder, want deze theorie vindt nauwelijks onderbouwing in de wetenschap.
De genderdiscussie is al een langere tijd gaande, maar kreeg pas echt media aandacht op het moment dat het gemeentehuis in Utrecht in juli 2016 als eerste stadhuis van Nederland de mannen- en vrouwentoiletten verving door genderneutrale toiletten. De gemeente Utrecht maakte deze keuze om transgenders bij een toiletbezoek niet voor een onnodig dilemma te stellen. Transgenders worden volgens Transgender Netwerk Nederland (TNN) bij elk toiletbezoek geconfronteerd met hun eigen seksuele identiteit. Veel transgenders in transitie worstelen nog met de vraag of ze door de maatschappij als man of vrouw erkend worden.
‘Hen’
Afgelopen juli bereikte de discussie een nieuw niveau: taalgebruik. De genderdiscussie laaide weer op toen de NS, in navolging van de gemeente Amsterdam, besloot om genderneutraal taalgebruik te hanteren. Mannelijke transgenders worden namelijk het liefst aangesproken met hij of hem, en vrouwelijke transgenders met zij of haar. Of was het nu precies andersom? Sterker nog, de situatie is nog ingewikkelder. Zo zijn er ook mensen binnen de transgendergemeenschap die stellen dat zij non-binair zijn. Zij identificeren zich noch als man, noch als vrouw. Zo vertelde non-binair Naoh Záborsky bij RTL Late Night op 28 juli jongstleden dat hen het genderneutrale woord ‘hen’ prefereert. ‘Hen loopt daar’ of ‘hen drinkt water’. Hen werd afgelopen jaar al officieel als genderneutraal persoonlijk voornaamwoord opgenomen in de Nederlandse taal.
Emancipatie-ideologie
Het genderactivisme is in feite een nieuwe sociale emancipatie-ideologie, waarbij de emancipatie zo ver doorgevoerd wordt dat zelfs de notie van het individu (als man of vrouw) gecontesteerd wordt. In de liberale wereld stuit deze ontwikkeling op weinig verweer, omdat zelfbeschikking en persoonlijke vrijheid tot de kernwaarden van het liberalisme behoren. Daar komt bij dat het ‘het goede’ is wanneer je meegaat in dergelijke emancipatiestromen. Dit getuigt namelijk van iemands grote hart en inlevingsvermogen. Schoppen of openlijk protesteren tegen dergelijke bewegingen doet al snel vermoeden dat aan empatisch vermogen nog wel het een en ander te winnen valt. Een voorbeeld hiervan is terug te vinden in een andere hedendaagse emancipatiestroming, namelijk de rassenemancipatie. Iemand wordt bijvoorbeeld al snel als racist bestempeld wanneer men stelt dat de Islam in de westerse wereld voor problemen zorgt.
Grote betekenis Transgender Netwerk Nederland en LHBT-belangenorganisatie COC juichen de ontwikkelingen richting genderneutraliteit toe en hopen dat meer grote bedrijven het voorbeeld van de NS zullen volgen. Volgens hen zijn genderneutrale toiletten en genderneutraal taalgebruik voorbeelden van kleine veranderingen met grote betekenis waar verder niemand last van heeft. Ook een behoorlijk deel van de reizigers die participeren in discussies op de Facebookpagina van de NS lijkt niet zo veel moeite te hebben met de door te voeren verandering, maar heeft liever dat de NS tijd en energie steekt in oplossingen voor de vele storingen en vertragingen.
Genderneutrale toiletten en genderneutraal taalgebruik lijken inderdaad minimale veranderingen waar het volk verder weinig last van heeft. Toch is het relevant om hier iets langer bij stil te staan. Deze veranderingen dienen namelijk niet alleen praktische doeleinden voor transgenders. In het kielzog van deze aanpassingen ligt namelijk een theorie verscholen die de dualiteit van geslacht (man of vrouw) aanvecht en waarvan de transgender slechts een illustratie is.
Half mens, half zebra
Tegelijkertijd stuit de beslissing van de NS ook op veel verzet en onbegrip. Op social media verschenen verschillende filmpjes waarvan de hoofdgedachte ‘Doe eens normaal’ of ‘Nu zijn jullie problemen aan het verzinnen’ lijkt te zijn. Ook de politiek laat zich negatief uit over de aanpassing van de NS. Geert Wilders twittert dat de NS totaal de weg kwijt is. Volgens de PVV-voorman is het een typisch voorbeeld van toegeven aan D66-gedram. Opiniemaker Jan Roos stelt in een vlog dat het best wel kan dat men niet weet of ze zich man of vrouw voelen, maar dat zij hier de rest ‘mee lastig vallen’ noemt hij ‘bezopen’. Volgens Roos is het goed mogelijk dat mensen zich beledigd voelen wanneer zij worden aangesproken met het genderneutrale ‘beste mensen’ wanneer zij zich half mens, half zebra voelen.
Wetenschappelijke onderbouwing Hoewel het exacte percentage transgenders moeilijk vast te stellen is, omdat veel transgenders geen medische of juridische geslachtsverandering aangaan, schatten studies dat 0,7 procent van de mannen en 0,6 procent van de vrouwen een incongruente genderidentiteit hebben. Ruim 99 procent van de bevolking, alle mensen die zich wel comfortabel in hun mannelijke of vrouwelijke lichaam voelen, komt met ‘Beste reizigers’ in plaats van ‘Dames en heren’ dus tegemoet aan minder dan een procent van het volk. Gelet op de percentages is dit op zijn zachtst uitgedrukt bijzonder. Ook omdat de gendertheorie nauwelijks onderbouwing krijgt vanuit de wetenschap.
De gendertheorie stelt dat seksuele identiteit niet afhangt van de biologische sekse, maar van de maatschappelijke rollen die aan individuen worden toegekend door sociale factoren zoals opvoeding en cultuur. In de meest geëigende vakgebieden voor het bestuderen van gender, namelijk psychologie en biologie, is echter weinig bewijs dat deze theorie ondersteunt. Volgens de prominente Amerikaanse professor in de psychiatrie Paul McHugh zijn er nauwelijks studies die de beweringen van de gendertheorie onderbouwen. Ze heeft haar oorsprong vooral in literatuurstudies en bepaalde filosofische disciplines. De grote namen in de wereld van genderstudies en gendertheorie, bijvoorbeeld Mary Talbot of Kathleen Lennon, hebben respectievelijk een taalkundige en een filosofische achtergrond.
Safe Desondanks beheerst de genderdiscussie momenteel het publieke debat. Het lijkt erop dat overheidsinstanties, zoals de gemeenten Utrecht en Amsterdam, vervoersmaatschappijen zoals de NS en Arriva, en verschillende grote winkelketens meegaan met deze bijzonder kleine stroming in de maatschappij omdat men bang is om anderen te kwetsen. Overheidsinstanties zijn er voor álle burgers en kunnen het daarom moeilijk verkopen om een groep, hoe miniem dan ook, voor het hoofd te stoten. Grote bedrijven als de NS kunnen hun kaartjes niet verkopen wanneer zij een groep mensen, bijvoorbeeld non-binairen, systematisch buiten spel zet of wanneer zij als beledigend of apathisch bedrijf bekend komen te staan. Better safe than sorry lijkt hierbij de winnende strategie.
Op deze manier winnen theorieën zoals de genderideologie invloed in de maatschappij. Gekwetst en beledigd zijn is de ultieme strategie van de genderideologie. Onder het mom van 'rekening houden met iedereen' lukt het deze ideologie om het volledige publieke domein te domineren. Luide minderheden lijken steeds meer voor elkaar te krijgen dan de stille meerderheden die hun wensen proberen te realiseren door gewoonweg te stemmen. Wanneer men angstig blijft om te kwetsen en grote bedrijven op safe blijven spelen, lukt het dierenrechtenactivisten in de toekomst wellicht om de NS zo ver te krijgen om ‘Beste wezens’ om te roepen. Dan hoeven zij de dierlijke passagiers in de trein niet te krenken.